De enige roman van Oscar Wilde, The Picture of Dorian Gray, is zo'n integraal onderdeel geworden van de moderne cultuur, die de geneeskunde, criminologie, film en muziek beïnvloedt, dat het ongetwijfeld een onsterfelijk gemaakte klassieker is. In januari voert de European Arts Company een nieuwe versie uit van de roman van Wilde, die is aangepast door Merlin Holland (de kleinzoon van Wilde) en John O'Connor. The Culture Trip praat met John O'Connor over Dorian Gray, het creatieve proces en de midlifecrisis!
Portret van Oscar Wilde | © Napoleon Sarony / WikiCommons
Het schilderij van Dorian Gray is, net als Frankenstein en Dracula, zoveel meer geworden dan het boek waaruit het is ontstaan. Hoe was het om met zo'n baanbrekend werk om te gaan en het om te zetten in toneelmateriaal?
Nou, je hebt gelijk - het is zo bekend dat het zo beroemd is geworden zonder echt begrepen te worden. Voor mij was de eerste keer dat ik er ooit van hoorde, toen ik als kind te horen kreeg dat een kennis van ons 'een foto op zolder' zou hebben, omdat hij er verdacht jong uitzag! Dorian Gray is alomtegenwoordig, van het hebben van een aflevering in Star Trek tot het worden van een vampier in The League of Extraordinary Gentlemen! Het was daarom belangrijk om terug te keren naar het origineel en verder te gaan dan de 'mythe'. Het was geweldig om te horen dat er een origineel manuscript was geweest, dat uiteindelijk door Stoddart was gecensureerd voordat het in Lippincott's Monthly Magazine werd gepubliceerd. Bovendien, toen Wilde het in een roman 'herschreef', 'verzachtte' hij het origineel zelf als reactie op publieke verontwaardiging. De kwestie van het hebben van twee versies van Dorian Gray werd een belangrijk onderdeel van het proces van smaad (zoals te zien in ons toneelstuk The Trials of Oscar Wilde), omdat er twee zeer verschillende interpretaties in te vinden waren; Wilde moest in de daaropvolgende processen vragen beantwoorden over de immoraliteit van Dorian Gray. Al deze elementen - de culturele impact, de alternatieve versies, de centrale rol in het proces van Wilde, enz. - werden ons startpunt van waaruit we ons konden ontwikkelen, en er was iets heel bevredigend aan het samenbrengen van al deze afzonderlijke draden.
Stuart Townsend als Dorian Gray in The League of Extraordinary Gentlemen | © 20th Century Fox / Wordpress
Dorian Gray is een ongelooflijk scherpzinnig werk, dat in een tijdperk van sociale media nog relevanter is geworden. Wat betekent Dorian Gray voor jou?
Welnu, de relevantie ervan is nu zeker onmiskenbaar, en het is geen verrassing dat het National Youth Theatre een versie van Dorian Gray heeft gemaakt genaamd 'Selfie'; er is zelfs een erkende aandoening die bekend staat als het 'Dorian Gray-syndroom', waarbij de patiënten weigeren het verouderingsproces te accepteren en steeds obsessiever en narcistischer worden (zoals in Mann's Death in Venice). Onze samenleving is zo geobsedeerd door imago dat dit zich vaak manifesteert via Photoshop, Instagram en Facebook. Het is deze behoefte om constant het beste van zichzelf te projecteren, wat Dorian Gray nu nog relevanter maakt dan voorheen. Deze druk op individuen om perfect te zijn, toont ons dat we nog meer geobsedeerd zijn door schoonheid dan voorheen.
Vertel me iets meer over het productieproces zelf - van brainstormen tot optreden!
Dorian Gray leent zich eigenlijk voor het podium, mede omdat er verschillende theaterscènes in zitten. De roman werd een belangrijk onderdeel van Wilde's artistieke ontwikkeling; Eerder schreef hij essays en korte verhalen, en daarna schreef hij dit, dat de meeste dialoog heeft van alle 19de-eeuwse romans - de eerste scène is bijvoorbeeld bijna volledig in dialoog. Het volgende jaar schreef hij Lady Windermere's Fan, en enkele regels van Dorian Gray sloten zich daarin en later bij A Women of No Importance - hij plagieerde zichzelf eigenlijk!
Je kunt je de logische voortgang van zijn creatieve ontwikkeling van Dorian Gray naar het schrijven van toneelstukken bijna voorstellen terwijl hij de roman aan het schrijven was, en deze theatrale neiging maakte het zeer aangenaam om zich aan te passen. Het grootste probleem was het kiezen van wat weggelaten moest worden, omdat er zoveel fantastische regels waren dat het gevaar bestond dat het een compilatie van Wildean-epigrammen zou worden.
Het portret was ook een probleem, omdat we probeerden uit te zoeken hoe we het zouden doen: zouden we een echt beeld hebben en zo ja, hoe zouden we het veranderende karakter ervan aan het publiek laten zien? We besloten dat we hun verbeeldingskracht zouden gebruiken om effect te hebben, vertrouwend op de intelligentie van het publiek en hen te laten komen met hun eigen nachtmerrieachtige visie.
Het gevaar van een te grote cast was ook een potentieel probleem, dus besloten we om een kleiner aantal acteurs te gebruiken. Dorian Gray wordt altijd gespeeld door één acteur, maar de andere acteurs hebben een licentie om rond te dwalen en de verschillende rollen te verkennen, of het nu een opiumverkoper of een edelvrouw is. Ik denk dat er iets Wildean is aan het hebben van zo'n vloeiende rol tussen rollen, waardoor het een zekere theatraliteit krijgt; om vergelijkingen te trekken, wordt Lady Bracknell (in The Importance of Being Earnest) tegenwoordig vaak gespeeld door een man, wat bijdraagt aan de humor. Het toestaan van een paar acteurs om vele rollen te spelen, het herdefiniëren van de theatrale en gendergrenzen door multi-rollenspel en crossdressing past volgens mij heel goed in de dramatische traditie van Wildean. Het is dus een spannend proces geweest, en het is ook belangrijk om te onthouden dat de productie in de eerste plaats uit de tekst komt en daar ongelooflijk trouw aan is.
Het beeld van Dorian Gray Promotie | © Trafalgar Studios / European Arts Company
Voor zover ik begrijp, heb je het originele, ongezuiverde manuscript gebruikt als basis voor je aanpassing. In hoeverre denk je dat het herontdekte bronmateriaal de kijker van Dorian Gray zal veranderen?
Ik denk niet dat het enorm zal veranderen, want zelfs als je de uitgebroken roman leest, denk ik dat het vrij duidelijk is dat er een homo-erotische subtekst is, die misschien niet zo duidelijk was voor het 19e-eeuwse lezerspubliek als het is nu - hoewel als je naar moderne recensies kijkt, het misschien iets duidelijker was dan we denken! Basil's liefde voor Dorian is duidelijker in die vroege versies, maar Wilde schreef dit waarschijnlijk onbewust, in een razernij van creativiteit zonder het te beseffen. We hebben het dus niet over een enorme hoeveelheid veranderd materiaal, maar wat er is, is belangrijk, zoals Basil zegt dat 'Hoe het is waar, ik heb van je gehouden met veel meer romantiek van gevoel dan een man gewoonlijk geeft aan een vriend'. Dat is vrij expliciet, en zulke kleine stukjes dialoog als deze maken Basil tot een tragischer personage met een onbeantwoorde liefde, waarvan Dorian meedogenloos manipuleert.
Welke moeilijkheden heb je ondervonden bij het aanpassen van zo'n baanbrekend werk voor het podium? Waren er de gebruikelijke aanpassingsproblemen of waren er unieke problemen voor dit project?
Niets specifieks eigenlijk - het was zeker gemakkelijker dan het aanpassen van The Trials of Oscar Wilde, en er zijn talloze versies van Dorian Gray die een precedent hebben geschapen en ons hebben laten weten wat we niet wilden doen. Voor The Trials probeerden we drie maanden droge legalese te proppen tot een vermakelijk stuk theater van 90 minuten, wat een stuk lastiger was. Zoals ik al zei, bij Dorian Gray was het grootste probleem wat er moest worden weggelaten. In dit opzicht was het geweldig om met Merlin [Holland] samen te werken omdat we allebei lijnen hadden die we wilden behouden, maar we handelden als een controle op elkaar en zorgden ervoor dat de lijnen die we aanhielden substantieel zouden bijdragen aan de plot. Dus nee, ik zou niet zeggen dat het moeilijker was; het is een ongelooflijk theatrale roman, en in veel opzichten maakt dat aanpassing gemakkelijker!
Binnen de cover van Oscar Wilde's The Picture of Dorian Gray zoals gepubliceerd door Three Sirens Press in 1931 | © Ericxpenner / WikiCommons
Hoe was het om met Merlin Holland samen te werken? Vond je het een interessante ervaring?
Vorig jaar hebben we natuurlijk samengewerkt, dus we hadden al een goede werkrelatie. Het was heel eenvoudig, omdat Merlijn hartstochtelijk geïnteresseerd is in alles wat met Wilde te maken heeft, maar hij is ongelooflijk professioneel. Hij is geïnteresseerd in de waarheid, niet in het beschermen van Wilde's reputatie omwille van de waarheid; voor ons gaat het om het promoten van de waarheid door middel van rigoureus onderzoek en wetenschap. Ik denk dat we elkaar heel goed aanvulden, omdat ik theatrale ervaring heb, en hij heeft veel kennis van het werk van Wilde. Hij heeft ook veel oog voor detail, terwijl ik beter naar de 'Big Picture' kan kijken, dus we hebben goed samengewerkt. Het is erg lonend geweest.
Met welke boodschap of indruk wilt u uw publiek meer dan welke andere dan ook achterlaten?
Ik zou graag willen dat ons publiek het verhaal opnieuw ontdekt, maar we willen absoluut niet didactisch zijn. Zoals ik al zei, de productie is ongelooflijk trouw aan het origineel, maar omdat het ook al deze elementen combineert die we hebben besproken, zijn er enkele nieuwe aspecten aan verbonden - dus we zouden het publiek graag zien dat ze het zelf ervaren. Een beetje zoals je het portret zelf voorstelt, Dorian Gray is een ontdekkingsreis; maar we zouden niet een bepaalde manier van denken willen bepleiten.
Voor ons gaat het om terug te gaan naar het origineel - er zijn verschillende aanpassingen geweest die, hoewel innovatief, zeer radicaal en modern zijn geweest. Will Self publiceerde in 2002 een herinterpretatie waarin de problemen rond aids enz. In de plot werden verweven, wat erg slim was; Matthew Bourne maakte een gemoderniseerd dansstuk, dat opnieuw erg inventief was. We wilden daar afstand van nemen, omdat het verhaal zo rijk, zo complex is, dat het jammer zou zijn om dat te beperken.
Het beeld van Dorian Gray | © Trafalgar Studios / Frantasticview
Wat heb je nog meer gepland voor de toekomst - ga je weer samenwerken met Merlin Holland voor toekomstige Wilde-werken, zoals je deed voor The Trials of Oscar Wilde (2014)?
We hebben op dit moment niets gepland. Er zijn niet veel nieuwe dingen te ontdekken, tenzij Merlijn ergens iets in een la heeft liggen; helaas hebben we slechts een bepaald aantal Wildean-werken, want, zoals hij zelf zei, hij heeft al zijn genialiteit in zijn leven gestopt en alleen zijn talent in zijn werk. Dorian Gray komt van nature uit The Trials of Oscar Wilde, maar ik weet niet zeker waar we naartoe gaan!
The Picture of Dorian Gray loopt van 18 januari 2016 tot 13 februari 2016 in de Trafalgar Studios. Voor meer informatie, klik hier.
The Trafalgar Studios, 14 Whitehall, Londen, VK, + 44 20 7206 1182
