Zwarte creatieve pioniers hebben een enorme invloed gehad op Britse kunst, film en muziek. Kunstenaar Zak Ové vertelt hoe de generatie van zijn vader een nieuwe culturele basis brak en hoe de kunstenaars die in hun voetsporen traden, het Groot-Brittannië van vandaag hielpen maken.
West-Indiase soldaten vochten voor Groot-Brittannië in beide wereldoorlogen, dus toen de Britse regering immigratie naar het Britse rijk en het Gemenebest aanmoedigde om de vacante functies na de Tweede Wereldoorlog te vervullen, verwachtten de mensen die uit het Caribisch gebied verhuisden, te worden verwelkomd in het 'moederland'. Maar voor degenen die bekend werden als de Windrush-generatie (genoemd naar het eerste schip, Empire Windrush, dat vanuit het Caribisch gebied in het VK aankwam), bleek de realiteit van het leven in het VK een strijd tegen racisme en een strijd te zijn gehoord en gezien worden.
Zeventig jaar na de komst van Empire Windrush vertelt Zak Ové, curator van de show Get Up, Stand Up Now, over hoe die generatie en zwarte creatieven van de afgelopen 50 jaar een intrinsieke rol hebben gespeeld in het vormgeven van de creatieve cultuur in Groot-Brittannië van vandaag.
'John Lennon geeft Michael X zijn haar op de veiling, 1969', Horace Ové © Horace Ové
'Ik denk dat het interessante van Groot-Brittannië is hoe de [West-Indische] cultuur zo ingebed is geraakt in de Britse cultuur. Zelfs typische blanke Londenaren zijn van mening dat dit een groot deel is van wie ze zijn, en een cultuur die ze muzikaal, artistiek en anderszins respecteren, 'zegt Ové. Zijn vader, Horace Ové, maakte deel uit van de Windrush-generatie en werd de eerste zwarte regisseur van een speelfilm in Groot-Brittannië, Pressure (1975).
Veel zwarte creatievelingen die in de jaren '60, '70 en '80 werkten, creëerden werk dat een enorme impact zou hebben op de Britse samenleving, maar werd destijds niet erkend. 'Hun praktijk was oprecht. Ze werkten geïsoleerd zonder herkenning en het was door pure vastberadenheid, zelfvertrouwen en moed dat ze heel scherp naar voren kwamen over onrecht, over een onjuiste geschiedenis, over ongelijkheid, ”zegt Ové. Onder hen is Claudia Jones, die Notting Hill Carnival oprichtte, waarschijnlijk de meest bekende viering van het Caribische erfgoed in het VK en het grootste straatfestival in Europa. "Claudia Jones begreep dat carnaval een culturele, culturele situatie voor ons opleverde om Groot-Brittannië een geschenk te geven dat het kon ontvangen, en een ruimte van interactie, vrolijkheid, dans of iets dat we konden delen te creëren", zegt Ové.
Artiesten op het Notting Hill Carnival, Londen © David McConaghy / Culture Trip
Tegenwoordig is de West-Indische cultuur een onderdeel geworden van de Londense cultuur - 'zelfs in taal heeft Londen nu een Caraïbische afgeleide in zijn jargon', zegt Ové - en toen het Windrush-schandaal in 2018 uitbrak, waren Britten geschokt over hoe mensen die woonden hier het grootste deel van hun leven werden behandeld. 'Het was een vreselijke situatie, met de ontkenning dat deze mensen Brits waren en een rechtse regering die hen 60 jaar na hun aankomst probeerde terug te sturen naar het Caribisch gebied, wat belachelijk is. Ik denk dat Britten over het algemeen wakker werden en het echt moeilijk vonden om alles door te slikken, ”zegt Ové.
'The True Crown', uit de serie I AM SUGAR, Richard Rawlins, 2018 © Richard Rawlins
Dankzij het werk van die vroege creatieve pioniers kon dit huwelijk tussen twee culturen tot stand komen. Toen Ové, geboren in 1966, in de jaren '80 als kunstenaar begon te werken, zegt hij: “Musea herkenden de diaspora niet; het enige werk dat in openbare instellingen te zien was, waren meestal Afrikaanse oudheden, wat betekende dat je zaken als snijwerk en beeldhouwkunst als een dode kunst beschouwde. Als het een dode kunst is in mijn cultuur en een levende kunst in jouw cultuur, dan is dat een dilemma voor mij. '
Tegenwoordig is Ové de eerste Brits-Caribische kunstenaar die wordt tentoongesteld in de permanente collectie van het British Museum. Zijn werk herbeeldt het maken van Afrikaanse sculpturen door het gebruik van hedendaagse materialen: "Grafiet, polyurethaan, goud, een groot aantal weelderige constructies die spreken van een toekomstige wereld, niet alleen van een voorbije wereld."
'Vasthouden aan papa', Benji Reid, 2016 © Benji Reid
Volgens Ové hebben sociale media het werk van zwarte kunstenaars vandaag erkend. 'Iemand kan dingen op Instagram zetten en tegen de tijd dat je wakker wordt in New York of Sydney of waar dan ook, kijk je al naar mijn show. Jaren geleden gebeurde dat niet - je zou moeten proberen om een brochure te zoeken van een show die misschien zes of zeven jaar eerder was gebeurd en die was uitverkocht, dus er was geen record. In het verleden was het erg moeilijk om iets te archiveren, om te begrijpen wie de spelers waren vóór jou; hoe ze hun vakmanschap hadden aangescherpt; wat ze waren tegengekomen bij het krijgen van hun stem gehoord en erkenning voor hun praktijk."
'Still from Neneh Cherry, Kong', Jenn Nkiru, 2018 © Jenn Nkiru
Hoewel hij gelooft dat zwarte creatieven nu meer bekendheid krijgen, is Ové ook bang, echt bang, zegt hij, omdat een strijd die op een gegeven moment leek alsof hij bijna gewonnen was, nog steeds wordt uitgevochten. 'In mijn ogen is nationalisme een lelijk woord', zegt Ové. 'Wat we willen doen, is kijken naar alle dingen waar we niet blij mee zijn en die we kunnen veranderen. Ik besefte het toen mijn vader een CBE kreeg; als iemand die had geprotesteerd voor de verstrengeling en integratie van het multiculturalisme in dit land, werd hij erkend als zijnde betrokken bij het echt helpen van Groot-Brittannië om een betere plaats te worden om in te wonen, ”besluit hij.
Get Up, Stand Up Now is, in samenwerking met Hennessy, tot 15 september 2019 geopend in Somerset House.
Zak Ové © Adrianova Aliona
