Als je vandaag over de brede en gracieuze boulevards van de historische New Town loopt, zou het je vergeven zijn te denken dat zo'n meesterlijke stadsplanning altijd een onderdeel is geweest van het rijke tapijtwerk van Edinburgh. Het was echter pas in het midden van de 18e eeuw dat de elite van de Edinburgh-samenleving serieus de basis begon te leggen voor een uitbreiding van hun stad over de Nor Loch.
Capital View (North) | © Clive Varley / Flickr
'Auld Reekie'
Vóór deze periode lag heel Edinburgh binnen de grenzen van middeleeuwse stenen muren, een buurt die nu de oude stad wordt genoemd. Terwijl de bevolking snel groeide door de jaren 1700, onder impuls van een welvarende linnenindustrie en toegenomen transatlantische reizen, werd Edinburgh wanhopig overbevolkt. Omzoomd door muren kon de stad niet voldoende uitbreiden om de bewoners voldoende huisvesting te bieden.
Bovendien begon de stad vreselijk te stinken, vanwege de dikke kolenrook die de straten doordrong en een gebrek aan een goede riolering, waardoor de burgers hun afval rechtstreeks in het Nor Loch deponeerden. Edinburgh kreeg zo de twijfelachtige bijnaam 'Auld Reekie' en het is een bijnaam die tot op de dag van vandaag voortduurt (hoewel het nu met meer genegenheid dan de waarheid wordt gezegd, gelukkig).
Op een nacht in september 1751 stortte een woning met zes verdiepingen in het stadscentrum van Edinburgh in, waarbij een van de meest vooraanstaande families van de stad om het leven kwam. De raad van bestuur van Edinburgh was geschokt en kwam snel met plannen om de stadsgrenzen naar het noorden uit te breiden, evenals belastingen en douanerechten te verhogen om de bouw ervan te betalen.
Oude stad van Edinburgh | © CPG Gray / Flickr
De ongekwalificeerde architect
In een draai aan het patronagesysteem dat typerend was voor deze periode, kondigde de raad van bestuur een Schotland-brede ontwerpwedstrijd aan. Van de zes inzendingen selecteerde de jury een van een jongeman genaamd James Craig. Zijn onorthodoxe achtergrond maakte hem tot een controversiële keuze: hoewel hij vanaf zijn zestiende in de leer was geweest bij de belangrijkste metselaars van de stad, had hij tijdens zijn twintiger jaren zijn leertijd verlaten en vestigde hij zich als architect zonder formele kwalificaties toen hij zijn ontwerp voor Edinburgh indient. Nieuwe stad.
Desondanks was hij een wonderbaarlijk tekenaar en had hij een grondige studie gemaakt van klassiek ontwerp en de nieuwste ideeën over stedenbouw. In tegenstelling tot de labyrintische bochten van de oude stad en de donkere granieten gebouwen, weerspiegelde zijn visie op de vorm van het rooster van de nieuwe stad, opgebouwd uit brede boulevards en witte zandsteen, de verlichtingsidealen van symmetrie, balans en orde. Craigs plan voor New Town weerspiegelde wat Edinburgh zou worden tijdens de Schotse Verlichting - van Auld Reekie tot het Athene van het Noorden, een toonaangevende Europese stad voor wetenschappelijk onderzoek en filosofisch debat.
Calton Hill | © Andrei-Daniel Nicolae / Flickr
