Berberliteratuur is net zo divers als hun geschiedenis, culturen en talen. Maar wat is er voor ons beschikbaar? en waarom is er niet meer?
De Berbers zijn een niet-homogene groep mensen uit Noord-Afrika en zijn eerder verbonden door cultuur, geschiedenis en taal dan door etniciteit alleen. In veel van de Berberse talen staan ze bekend als Imazighen, wat kan worden vertaald als 'vrije mensen'. Het woord Berber in het Engels komt van het Latijnse berberus, wat betekent dat iemand buiten de Romeinse wereld leeft. Er zijn aanzienlijke Berberpopulaties in Marokko, Algerije, Tunesië, Libië, Westelijke Sahara, Mali en Niger. Er zijn veel verschillende soorten Berberse talen, wat betekent dat er, samen met hun geografische spreiding, geen literatuur is. Naar schatting zijn er tussen de 30 en 40 miljoen Berberse sprekers. Hoewel Berber over het algemeen arabisering heeft ondergaan, hebben de Berber-talen ook Maghrebi Arabisch beïnvloed.
Zoals met veel van de Noord-Afrikaanse literatuur, was de Berberse literatuur traditioneel mondeling. Hoewel er verzamelingen van volksverhalen zijn gepubliceerd. Sinds de landen met grote Berberpopulaties onafhankelijk werden, is er echter een opleving geweest om een echte, lokale cultuur en identiteit te vinden. De Berberse taal is in het nadeel van andere talen in de regio. Dit komt mede door de enorme en soms onbegrijpelijke variaties, de geografische spreiding en de kracht van het Arabisch in onderwijs, media en ambtenarij. Berbers hebben ook in andere talen geschreven, met name Frans en Arabisch.
Berber-gids © Mr Seb, Flickr
Om al deze redenen lijkt het onmogelijk om één enkele Berberse literatuur te definiëren. Assia Djebar's The Tongues Blood Does not Run Dry, oorspronkelijk geschreven in het Frans, gebruikt klassieke Arabische en Berberse thema's om hedendaagse gebeurtenissen tot uitdrukking te brengen.
Berberse vrouwen die een traditionele dans uitvoeren © Sanhaja
De Marokkaan, Mohammed Choukri, is ook van Berberse afkomst maar schreef in het Arabisch. Zijn autobiografische boek For Bread Alone vertelt over de ontberingen die hij moest doorstaan en zijn zoektocht naar een beter leven. Het werd in Marokko verboden vanwege de verwijzingen naar seksuele ervaringen en drugs onder tieners.
Veel Berberse schrijvers, zoals Kateb Yacine, Malek Haddad en Mouloud Feraoun, moeten nog worden vertaald en zijn alleen beschikbaar in het Frans.
