Tomaten. Gepocheerde eieren. Een paar paprika's. Een beetje knoflook. Moeten we nog meer zeggen? Shakshuka, het beroemde Israëlische ontbijtgerecht, is er in vele soorten en maten, maar ze delen allemaal een gemeenschappelijke (en heerlijke) kern die geworteld is in de lokale Arabische keuken die zich sindsdien over de hele wereld heeft verspreid.
Shakshuka is een hoofdbestanddeel van het Israëlische ontbijtmenu. Het gerecht is een mix van gemalen tomaten, gekookt tot een dikke saus en bezaaid met eieren die vervolgens in de mix mogen sudderen, en bevat meestal wat gebakken uien, knoflook, tonnen paprika en een scheutje hete pepers of komijn voor extra smaak.
De oorsprong ligt echter ver voordat Israël zelfs maar werd opgericht, in de lokale keukens van het Midden-Oosten en Noord-Afrika, waar het ook nog steeds een hoofdbestanddeel is. Zelfs het woord shakshuka komt uit het Arabisch, wat een lukrake mengeling betekent (in dit geval: van groenten en eieren).
Tegenwoordig veroveren shakshuka en shakshuka-achtige gerechten Europa en Amerika stormenderhand en worden ze onlangs aangekondigd als een gezonde foodie-ontbijtkom.
Shakshuka op kaasbrood | © Lachlan Hardy / Flickr
In het hele Midden-Oosten was de moderne vorm hoogstwaarschijnlijk afkomstig uit Libië en Tunesië, en het waren Tunesische en Libische joden die het in de jaren 50 voor het eerst naar Israël brachten. In deze Noord-Afrikaanse landen wordt het gerecht meestal direct geserveerd in de hete koekenpan waarin het is gemaakt en omvat het meestal een gelijke verdeling van tomaten en hete pepers met lokaal brood erbij (in Israël wordt challah-brood gebruikt).
Anderen beweren dat het afkomstig is uit Jemen, waar een gerecht met een vergelijkbare look wordt gegeten met de beroemde Arabische schug (zhug) hete pepersaus.
Marokkaanse tajine's zijn een geweldige manier om shakshuka te maken | © DanielWanke / PixaBay
Zoals tegenwoordig in Israël gebruikelijk is, gebruikten en gebruiken velen in de Arabische wereld naast de groenten ook nog steeds aubergines, afhankelijk van het seizoen. Elke cultuur voegt meestal zijn eigen kijk toe: in Marokko wordt het bijvoorbeeld geserveerd in een tajine en in Tunesië wordt het meestal gegeten met lokale vondsten zoals artisjokharten of linzen.
Maar de wortels gaan misschien zelfs nog verder terug. Volgens sommige voedselhistorici werd het geboren in het Ottomaanse rijk en verspreidde het zich tot Spanje. In Turkije zou een soortgelijk gerecht genaamd goti zijn geëvolueerd uit groenten gekookt met verse knoflook, lamsvlees en schapenvlees en hardgekookte eieren, waarbij het vlees uiteindelijk werd vervangen door tomaten en paprika's.
Paprika's en eieren gemaakt in een shakshuka-achtig gerecht | © Ela Haney / Pexels
In het huidige Turkije lijkt het ontbijtgerecht genaamd menemen bijna identiek aan wat we nu shakshuka noemen. Niet te verwarren met şakşuka, een Turkse salade gemaakt van paprika's en aubergines die op elkaar lijkt, zonder eieren.
Inderdaad, over de hele wereld verschijnen veel shakshuka-achtige gerechten. In Spanje wordt het gegeten met chrissos om een pittige schotel met tomaat en worst te maken en lijkt het ook erg op pisto manchego, dat meestal aubergines heeft en het ei zelfstandig met de zonnige kant naar boven gekookt heeft en vervolgens bovenop het uiteindelijke mengsel wordt geplaatst.
De pistomanchego van Spanje verschilt niet zo veel van shaksuka | © ubyriojano / Pixabay
Daar houdt het niet op. In Italië roept een gerecht genaamd "eieren in het vagevuur" (of Ova 'mpriatorio) een vergelijkbare combinatie van rood (tomaten) en wit (eieren) op om een smakelijk en gezond vegetarisch ontbijt te creëren.
En als je erover nadenkt, is huevos rancheros slechts een omgekeerde kijk op shakshuka.
In Israël zijn er zoveel verschillende versies dat het moeilijk is om ze zelfs als één gerecht te classificeren. Variërend van kaasshakshuka tot groene shakshuka op basis van spinazie tot beef shakshuka en van gezond tot decadent, dit gerecht is fundamenteel veelzijdig.
In deze tijd kun je zelfs shakshuka maken met risotto van parelgort met bieten, pepermuntjes en erwten, en benadruk je precies hoe en waarom dit gerecht zich over de hele wereld heeft verspreid en ontwikkeld.
