Levuka, voorheen de hoofdstad van Fiji, is het economische centrum en de grootste van de vierentwintig nederzettingen op het eiland. Als een uitstekend voorbeeld van een laat 19e-eeuwse havenplaats in de Stille Oceaan, waren Levuka en het eiland Ovalau al decennia lang op zoek naar erkenning door UNESCO als werelderfgoed en werden ze uiteindelijk vermeld in juni 2013.
Levuka is een stad aan de oostkust van het Fijische eiland Ovalau, in de provincie Lomaiviti van de oostelijke divisie van Fiji. De stad behoort tot de veertien nieuwe locaties die door het Werelderfgoedcomité van de Educatieve Wetenschappelijke en Culturele Organisatie van de Verenigde Naties (UNESCO) zijn aangekondigd tijdens haar laatste bijeenkomst in Cambodja. Het Comité merkte op over de verbluffende presentatie van de stad, met zijn 'lage rij gebouwen tussen de kokos- en mangobomen langs het strand'. Ze voegden eraan toe dat de combinatie van 'ontwikkeling door de inheemse gemeenschap' en de 'integratie van lokale bouwtradities door een opperste zeemacht' (Groot-Brittannië) heeft geleid tot een 'zeldzaam' en uitstekend voorbeeld van een historische nederzetting in de Stille Oceaan, geworteld in de 19e eeuw. De procureur-generaal en minister van Toerisme in Fiji, Aiyaz Sayed-Khaiyum, noemde de recente classificatie 'historisch' en 'een prachtige dag voor Fiji'. Het is voor het eerst dat een site in Fiji de status van Werelderfgoed krijgt en de beslissing zal ongetwijfeld een toestroom van toerisme opleveren voor degenen die het eiland bezoeken.
Europese kolonisten en handelaren stichtten de stad Levuka rond 1820 als de eerste moderne stad op de Fiji-eilanden en werden vervolgens een belangrijke handelspost en haven. De stad werd een centrum van commerciële activiteiten door Amerikanen en Europeanen die winkels, pakhuizen, woningen en andere onderwijsinstellingen rond de dorpen van de inheemse bevolking van het Zuid-Pacifische eiland bouwden. Als laatkoloniale havenstad werd het in haar ontwikkeling beïnvloed door de inheemse gemeenschap die de Europese kolonisten bleef overtreffen. Wat uit dit hoofdstuk in de geschiedenis naar voren kwam, is een uniek landschap dat trouw blijft aan zijn huidige wortels.
Kerk in Levuka © wikimedia commons
Na de commerciële activiteiten van Europese en Amerikaanse kolonisten vanaf de jaren 1820, werd de stad, de eerste koloniale hoofdstad van Fiji, vreedzaam afgestaan door de Britten in 1874 door de koning van Fiji. De stad ligt rond een stenen en betonnen zeewering die loopt de lengte van Beach Street, van waaruit andere lanen en straten landinwaarts aftakken en een radiaal patroon vormen, dat de contouren van het land volgt. Verder landinwaarts liggen de locaties van twee voormalige inheemse dorpen - namelijk Totoga (Vitoga) en Nasau, gelegen op een van de drie kreken die de hellingen boven de kustvlakte afvoeren. De ontwikkeling ging verder dan de overdracht van de hoofdstad aan Suva in 1882, en bedrijven bleven bases binnen Levuka vestigen. Belangrijke hoogtepunten zijn onder meer het Royal Hotel, opgericht in de late jaren 1860, Sacred Heart Church; de Baba contractarbeid regeling en de voormalige Cakobau Parliament House site (nu de European Memorial). De classificatie als werelderfgoed betekent dat Levuka in zijn huidige staat een momentopname zal blijven, bevroren in de tijd, van een cruciaal onderdeel van de ontwikkeling van het land en een permanente herinnering aan de unieke geschiedenis van Fiji.
Als een specifiek type nederzetting in de Stille Oceaan weerspiegelt Levuka de stadia van de late 19e eeuw van maritieme kolonisatie. De stad biedt belangrijke inzichten in de aanpassing van Europese zeemachten aan een specifieke oceanische sociale, culturele en topografische omgeving. De combinatie van koloniale nederzettingen met de lokale bouwtraditie heeft een speciaal type Pacific havenstadlandschap gecreëerd, dat eindelijk door UNESCO is erkend. Sayed-Khaiyum zei dat het besluit van UNESCO 'niet alleen belangrijk is voor Fiji, maar voor de hele wereld en voor altijd moet worden bewaard en beschermd'. Hij voegde eraan toe dat de verklaring een eerbetoon was aan de mensen van Levuka, die al decennia lang onvermoeibaar voor de Werelderfgoed-classificatie pleitte en lobbyde. Hopelijk kan Levuka nu uitkijken naar een betere economische toekomst met de toegenomen internationale belangstelling rond de stad.
