Als de goede jong sterft, overleeft de grote tragedie eerst. Dat was het lot van de non-conformistische zigeuner jazzmuzikant Django Reinhardt. Uit zijn jeugd op de weg kwam hij naar voren als een van de meest invloedrijke gitaarsolisten, niet alleen van zijn generatie, maar die het continent ooit heeft voortgebracht. Natuurlijk begaafd, innovatief in tijden van tegenspoed en een ingenieuze mix van muzikale tradities, hij is een kunstenaar wiens werk vandaag de dag net zo opwindend is als ooit.
Reinhardt werd geboren op 23 januari 1910 in Liberchies, België. Zijn familie reisde het grootste deel van het decennium rond in Noordwest-Europa en vestigde zich pas aan de rand van Parijs aan het einde van de Eerste Wereldoorlog. Terwijl hij geen formele opleiding ontving - hij was praktisch analfabeet zelfs als volwassene - was Reinhardt muzikaal begaafd van een jonge leeftijd, die zichzelf eerst leerde spelen op een hybride banjo-gitaarinstrument. Hij verdiende geld als straatmuzikant en was tegen zijn vroege tienerjaren afgestudeerd aan optredens in de clubs van de stad. Aanvankelijk speelde hij populaire Franse deuntjes, maar raakte halverwege de jaren twintig geïnteresseerd in Amerikaanse jazz, met name in het werk van Duke Ellington, Louis Armstrong en Joe Venuti.
In de nacht van 2 november 1928 was Reinhardt samen met zijn vrouw in zijn caravanhuis toen de papieren bloemen die ze had gemaakt in brand vlogen, waardoor de kleine ruimte snel in vlammen opging. Het echtpaar ontsnapte aan de brand, maar Reinhardt liep ernstige verwondingen op aan zijn rechterbeen - in de mate dat zijn artsen overwogen het te amputeren - en zijn linkerhand, waarbij hij permanent het gebruik van zijn vierde en vijfde vinger verloor. Zijn herstel nam meer dan 18 maanden in beslag, waarbij hij nauwgezet een speeltechniek bedacht waarmee hij zijn nieuwe handicap kon overwinnen. Zijn twee goede vingers en duim werkten snel op en neer langs de gitaarhals en hij gebruikte zijn twee verlamde cijfers op akkoorden, dubbele stops en drievoudige stops. Dit nieuwe systeem is gedeeltelijk verantwoordelijk voor de originaliteit van Reinhardts geluid.
In 1930 was Reinhardt terug in de nachtclubs van Parijs en tegen het midden van het decennium had hij samen met violist Stéphane Grappelli het Quintette du Hot Club de France gevormd. De band begon met het coveren van Amerikaanse nummers als 'Dinah' en 'Lady Be Good', wat hielp een transatlantische aanhang te kweken, maar ze namen ook originele muziek op. Enkele van hun grootste hits zijn 'Djangology', 'Bricktop' en 'Swing 39' en Reinhardt's stijl heette in die tijd 'gypsy swing' en 'le jazz hot'. Omdat Reinhardt geen muziek kon lezen of schrijven, schreef Grappelli zijn composities voor het Quintette en zijn solowerk over. De groep, waar Reinhardts broer, Joseph zich vervolgens bij aansloot, werd de eerste grote jazzband van Europa.
De Quintette was op tournee in Engeland toen de Tweede Wereldoorlog begon. De anderen bleven in Londen, maar Reinhardt keerde terug naar Frankrijk. Nadat het land in 1940 voor de nazi's bezweken was, bleef Reinhardt de Parijse nachtclubscene spelen, vaak tot genoegen van de bezetter. Ondertussen werden honderdduizenden van zijn mede-Roma-mensen samen met miljoenen anderen in concentratiekampen naar hun dood gestuurd. Zijn verdriet uit deze tijd komt duidelijk naar voren in Nuages, een reflectie op de bezetting en een van zijn bekendste composities.
Na de oorlog experimenteerde Reinhardt met de elektrische gitaar en andere jazzstijlen en toerde zelfs door de Verenigde Staten met het idool van zijn jeugd, Duke Ellington, in 1946, zij het met beperkt succes. Een nieuwe configuratie van het Quintette bleef opnemen, maar gaf weinig optredens. Op 16 mei 1953 keerde Reinhardt terug van een dergelijke show in Parijs naar Fontainebleau, toen hij een beroerte kreeg en stierf.
De erfenis van zijn onconventionele techniek en unieke mix van Amerikaanse, Europese en Romaanse muziektradities is tegenwoordig te horen in genres die zo divers zijn als blues, rock en country.
