Post-Apartheid Zuid-Afrika is verre van de utopische 'regenboognatie' die Desmond Tutu en Nelson Mandela voor ogen hadden. Het land is een van de meest welvarende landen van Afrika, maar zit nog steeds vol verwoestende sociale problemen. Zuid-Afrikaanse schrijvers hebben deze problemen op verschillende manieren aangepakt en kijken terug op de verderfelijke erfenis van de apartheid die het land nog steeds achtervolgt.
JM Coetzee | © Mariusz Kubik / WikiCommons
JM Coetzee
Nobelprijswinnaar John M. Coetzee 2003 is de meest internationaal geprezen schrijver die Zuid-Afrika heeft voortgebracht, en een werkelijk unieke en fascinerende stem. Politiek beladen kwesties als ras en klasse aanpakken in economisch en toch keihard proza, hij is vaak zeer experimenteel in zijn aanpak. Zijn werk bewoont vaak een surreally onsamenhangend terrein, waarin de trauma's van het land en de personages uitvergroot en symbolisch zijn - het effect van een gescheurde samenleving weerspiegelt zich in de eigen psychologische breuken van de personages. Dit wordt in Waiting for the Barbarians tot het uiterste doorgevoerd en gaat verder dan allegorie om een apolitieke, niet-specifieke en tijdloze conceptuele ruimte voor te stellen waarin Coetzee in staat is kwesties van eigendom, geweld en het idee van een beschaving te verkennen die vrij is van het verwarde web van zijn land problemen.
Lewis Nkosi
Bekend om zijn gezellige karakter, schreef Lewis Nkosi slechts drie romans en twee toneelstukken, maar wordt vergeleken met Albert Camus en geprezen om zijn analytische en allegorische stijl. Nkosi schreef als jonge man voor DRUM magazine en maakte deel uit van een jonge en levendige, met drank en jazz doordrenkte Johannesburg-set, die zelfverzekerd en trots was op hun ras en dit gebruikte als een hulpmiddel voor sociaal activisme. Mating Birds, zijn debuutroman uit 1986, is een dubbelzinnige kijk op verkrachting, liefde, verleiding en de dunne lijnen die hen van elkaar scheiden.
Zakes Mda
Velen hebben commentaar geleverd op de ongelijkheid tussen Coetzee en de alom geprezen Zakes Mda - The New York Times 'Rob Nixon schrijft dat ze' over verschillende landen zouden kunnen schrijven '. Mda's stijl draait voornamelijk om invloeden van buitenaf en is panoramisch en Dickensiaans in zijn beschrijvingen van de samenleving. Een wereldwijde nomade, hij werd geboren in Zuid-Afrika, groeide op in Lesotho, woonde in Amerika en keerde terug naar zijn geboorteland. Zijn werk bespreekt de postkoloniale zorg van een gebroken identiteit en de notie van de buitenstaander. Hij wordt geprezen om zijn komische hoogstandjes die leven en energie geven aan moeilijke onderwerpen.
Nadine Gordimer
De zeer productieve Nadine Gordimer is een andere blanke Zuid-Afrikaan met een Nobelprijs die werd uitgereikt in 1991. Ze was een anti-apartheid-campagnevoerder en kwam ook op tegen censuur - iets wat ze uit de eerste hand heeft meegemaakt met een aantal van haar romans die tijdens de apartheidsjaren verboden waren. Activisme is duidelijk in haar schrijven dat politieke en historische dimensies rechtstreeks aanpakt, maar met een subtiliteit en begrip die soms verloren gaan bij het schrijven over raciale kwesties. Haar stijl is episch, zowel qua omvang als qua toon, en is veel verschuldigd aan meesters als Tsjechov en Dostojevski.
Breyten Breytenbach
Breyten Breytenbach is een blanke schrijver die nog persoonlijker verwikkeld is in het trauma van de apartheid dan Gordimer. Verbannen naar Frankrijk na een gemengd huwelijk, richtte hij de verzetsgroep Okhela op. In een viscerale en directe stijl onderzoekt zijn werk de positie van blanke identiteit in Zuid-Afrika. Hij past regelmatig autobiografie toe - in The True Confessions of a Albino Terrorist schrijft hij over het gevangenissysteem en zijn ervaring met opsluiting op basis van de zeven jaar die hij in de gevangenis doorbracht wegens hoogverraad. Ook dichter en beeldend kunstenaar, Breytenbach publiceert boeken in zowel Engels als Afrikaans.
Bessie Head
Geboren in Zuid-Afrika, maar het grootste deel van haar leven in Botswana, groeide Bessie Head op in het midden van raciale conflicten als de dochter van een rijke blanke Zuid-Afrikaan en haar zwarte bediende. Haar werk vermijdt echter de controversiële en 'voor de hand liggende' onderwerpen voor Zuid-Afrikaanse schrijvers, en verzet zich grotendeels tegen openlijke politieke berichten en verhaallijnen. In plaats daarvan geeft ze een stem aan bescheiden mensen, die het dagelijkse Afrikaanse plattelandsleven in simplistische en eerlijke tinten uitbeelden. Een andere bezigheid van haar oeuvre is religie en spiritualiteit die ze vanuit meerdere invalshoeken onderzoekt.
Njabulo Ndebele
Academicus en auteur, Njabulo Ndebele won de Noma Award, Afrika's meest prestigieuze literaire onderscheiding, in 1984. Zijn romans verkennen de weg voorwaarts voor de beschadigde post-apartheidsnatie op zoek naar vrijheid van meningsuiting, zowel op individueel als op politiek niveau, door verhalen van gewone mensen die in de door armoede geteisterde townships van Kaapstad wonen. Zijn kritische schrijven behandelt onderwerpen zoals zijn positieve lezing van de pretentie van verzoening na de apartheid, die hij niet ziet als hypocrisie, maar als een natuurlijk coping-mechanisme en een manier om 'tijd te kopen'.
Andre Brink
Andre Brink is een blanke schrijver die, net als Mda en Lewis, bijzonder uitgesproken is in zijn veroordeling van de opvolgers van Nelson Mandela in het ANC. Zijn werk heeft geen enkele moeite om kritiek te leveren op de huidige staat van de Zuid-Afrikaanse samenleving. Als lid van de controversiële literaire beweging 'The Sestigers' uit de jaren 60 bespreekt zijn werk seksuele en religieuze thema's met een openheid die de autoriteiten ongeschikt achten. Zijn roman Kennis van die Aand was het eerste Afrikaanse boek dat onder de apartheid werd verboden. Dit zette hem ertoe aan om in het Engels te gaan schrijven en zo een internationaal publiek te bereiken.
Achmat Dangor
De Booker Prize op de shortlist voor Bitter Fruit (2001), Achmat Dangor heeft, zoals veel van zijn tijdgenoten, zijn drive om te schrijven tot uitdrukking gebracht als een motivatie van sociale onrechtvaardigheid. Geïnspireerd door de veelheid van Salman Rushdie en James Joyce, gebruikt zijn andere belangrijke roman Kafka's Curse op slimme wijze een kakofonie van verschillende stemmen. Een rechttoe rechtaan enkelvoudig stemverhaal zou niet complex genoeg zijn om te communiceren wat hij ziet als een extreem veelzijdige en dubbelzinnige 'schizofrene natie'.
