Er zijn het hele jaar door genoeg dagen van nationaal belang voor Servië, maar geen enkele komt in de buurt van de intensiteit en emotie van 28 juni. Bekend als Vidovdan, is de dag het hart van wat Servië 'Servië' maakt. Waarom is dat? Er zijn bijna te veel redenen om op te merken.
Vidovdan
28 juni zelf is eigenlijk een algemene christelijke feestdag, die Sint Vitus vereert. Vitus is de beschermheilige van veel landen (waaronder Servië natuurlijk), samen met enkele typisch vermakelijke dingen zoals slangenbeten, verslapen en komieken.
Het is echter meer dan alleen een feestdag in Servië, aangezien de Servische kerk haar heilige martelaren en de geboorte van de Servische nationale identiteit herinnert. Dit alleen is genoeg om het enorm belangrijk te maken, maar op 28 juni worden in Servië een aantal interessante jubilea 'gevierd'.
Een groep Serviërs viert Vidovdan in Gazimestan in 2009 @ Radosav Stojanović / WikiMedia Commons
De slag om Kosovo
En het begint allemaal met Kosovo. Op 28 juni 1389 (15 juni als we de Juliaanse kalender gebruiken, wat we niet zijn), kwamen de legers van Servië en het Ottomaanse rijk in botsing in Kosovo Polje, wat een reeks gebeurtenissen in gang zette die zou eindigen met vijf eeuwen van de Ottomaanse bezetting van Servië. Aan Prins Lazar werd onderwerping of de dood aangeboden, en hij pleitte voor de laatste. Zijn volk bleef achter met het eerste.
Het speelde natuurlijk niet zo. De strijd zelf was meer een gelijkspel en het duurde bijna een eeuw voordat Servië volledig viel. Maar hier kan het begin van het Servische nationale bewustzijn worden herleid, en het is de inspiratie voor talloze epische gedichten en verhalen door de jaren heen. Het is het middelpunt van de gedachte op 28 juni in Servië, hoewel het ironisch genoeg niet echt zo belangrijk is voor de meerderheid van de Kosovaarse bevolking.
Een beroemd schilderij van de Slag om Kosovo door Uroš Predić @ WikiMedia Commons
De Eerste Wereldoorlog wordt onvermijdelijk
525 jaar nadat Lazar en Sultan Murad op het veld van Kosovo werden gedood, werd een nieuwe oorlog onvermijdelijk dankzij een perfecte storm van keizerlijke arrogantie en nationale woede. Aartshertog Franz Ferdinand, erfgenaam van de Habsburgse troon in 1914, besloot dat 28 juni de juiste dag was om een bezoek te brengen aan de pracht en praal van Sarajevo, een stad in het onlangs onderworpen Bosnië en Herzegovina waar een grote populatie Serviërs woonde.
De beslissing was op zijn best suïcidaal, maar de onervaren moordenaars in de stad lieten Franz bijna ongedeerd uitstappen. Zes jongeren misten hun schot (of verlieten het plot helemaal), maar Gavrilo Princip wilde niet hetzelfde doen. De jonge Bosnisch-Servische schoot de aartshertog en zijn vrouw neer, waardoor Oostenrijk Servië de oorlog verklaarde en de Eerste Wereldoorlog veroorzaakte.
Monument van Gavrilo Princip in Belgrado © Nenad Nedomacki / Shutterstock
De Tito-Stalin split
Veel mensen gaan ervan uit dat Joegoslavië deel uitmaakte van de invloedssfeer van de Sovjet-Unie, maar de waarheid kan niet verder weg zijn. Tito en Joegoslavië waren de eersten die uit Stalin en de Sovjet-Unie braken, en de gebeurtenissen die tot de officiële splitsing leidden, werden op Vidovdan 1948 in gang gezet.
Op die dag publiceerde de Cominform een harde veroordeling van de Joegoslavische communistische leiders, in de verwachting dat Tito en zijn bondgenoten zich zouden omdraaien om een splitsing van de Sovjet-Unie te riskeren. Josip Broz was echter geen gewone leider en de splitsing werd vervroegd. Joegoslavië zou op het toneel van de Koude Oorlog zijn eigen weg inslaan.
Portret van maarschalk Tito, Joegoslavië © rook76 / Shutterstock
De opkomst en ondergang van Slobodan Milošević
28 juni 1989 trad op als een onofficiële kroning voor Slobodan Milošević, 12 jaar voordat hij uiteindelijk werd gedeporteerd om terecht te staan. In het eerste geval hield de man die bekend staat als Slobo een toespraak voor een enorme menigte in Gazimestan, op de plek van de Slag om Kosovo toen Joegoslavië dreigde in te storten door een golf van etnisch geweld. De toespraak was veel verzoener dan veel boeken en journalisten sindsdien hebben gemeld, maar het was duidelijk dat Milošević zichzelf had gepositioneerd als de nieuwe leider van het Servische volk.
Op 28 juni 2001 ging elke schijn van hem die functie vasthield toen hij naar Nederland werd gedeporteerd. Zijn proces in Den Haag zou spoedig beginnen, maar het duurde bijna vijf jaar voordat Milošević in de gevangenis stierf.
Mensen komen samen in Belgrado voor de begrafenisstoet van Slobodan Milošević | © domaniczky / Shutterstock
