Istanbul zou niet hetzelfde zijn zonder de vele zwerfkatten, die een deel van de ziel van de stad zijn geworden. Soms voelt het echt alsof de katten de stad bezitten, en hun menselijke tegenhangers zijn gewoon op bezoek. Hier is een blik op de unieke vriendschap tussen Istanbul en zijn viervoetige inwoners, die wortels heeft in zowel cultuur als religie.
Honderdduizenden katten dwalen door de straten van de culturele hoofdstad van Turkije, doen lange dutjes op elk beschikbaar comfortabel oppervlak en voegen een leuke onderbreking toe aan de dagelijkse sleur van het stadsleven. Je zult vaak mensen zien sjouwen met grote zakken kattenvoer, zwerfdieren voeden in parken of bepaalde hoeken van buurten, terwijl gemeenten hebben geholpen met het bouwen van kleine huisjes voor katten om tijdens de koudere maanden onderdak te zoeken. Maar waar komen al deze dieren vandaan? Het verhaal gaat helemaal terug tot het Ottomaanse rijk. Gedurende deze tijd werd aangenomen dat de vele schepen die in Constantinopel aanmeerden, katten aan boord hadden om ongedierte zoals muizen te bestrijden. Men dacht dat de wezens van boord gingen in de hoofdstad en in de loop van de jaren bloeiden, rassen vermengden en zich vermenigvuldigden.
Istanbul Cat | © Gio Pan./Flickr
Terwijl katten in Europa werden geassocieerd met heksen en de duivel, zorgden de vromen in Ottomaanse tijd voor Istanbul voor katten, vaak via lokale liefdadigheidsstichtingen. Een van de verklaringen achter de Turkse eerbied voor katten is dat ze in de islam als ritueel schone wezens worden beschouwd, en de profeet Mohammed drukte zijn voorliefde voor het dier uit in de hadith (de verzamelde uitspraken van de profeet). Er is een verhaal dat Muhammed de mouw van zijn gewaad afsneed om te voorkomen dat hij een kat stoorde die zich erop had opgerold om te dutten. In een ander verhaal redde een kat genaamd Abu Hurayrah Muhammed van een dodelijke slang en de profeet zegende de wezens met het vermogen om in ruil daarvoor altijd op hun voeten te landen. Ze werden ook gerespecteerd omdat ze de stad bewaakten tegen muizen, evenals tegen ratten die ziekten zoals de pest met zich meedroegen.
Istanbul Cat | © Quinn Dombrowski / Flickr
Vorig jaar nam regisseur Ceyda Torun de straatkatten van Istanbul over in haar documentaire Kedi, die wereldwijd de belangstelling wekte voor dit bijzondere katachtige fenomeen. In 80 minuten volgt Torun het verhaal van zeven van de harige inwoners van de stad, waarbij hij niet alleen de diepe integratie tussen Istanbul en zijn katten mooi uitdrukt, maar ook de diepe vriendschap tussen mensen en hun viervoetige vrienden. De charmante film ging in première op het!! Istanbul Independent Film Festival 2016 en is vertoond in heel Amerika, maar ook in Zweden, Finland, Australië en Singapore.
Ook sociale media hebben meegedaan aan de actie, met pagina's zoals Cats of Istanbul die regelmatig nieuwe volgers krijgen. In oktober plaatste de gemeente Kadıköy zelfs een bronzen beeld ter nagedachtenis aan Tombili, een vertederend dikke kat die de mascotte van de buurt was geworden. Elders heeft de schele kat, plaatselijk bekend als Gli die de Hagia Sophia tot zijn huis heeft gemaakt, ook een eigen blog met foto's die door bezoekers zijn geüpload.
Istanbul Cats ©! Koss / Flickr
