De Finse onafhankelijkheidsverklaring van Rusland, die 100 jaar geleden plaatsvond op 6 december 1917, werd niet alleen geholpen door politieke krachten, maar ook door de kunsten, wat een pro-Finse houding onder de bevolking voedde. De beginjaren van de Finse cinema hebben hieraan een grote bijdrage geleverd, en de Gouden Eeuw hielp de houding de komende jaren te behouden. Dit is het volledige verhaal.
De vroege jaren
De strijd om de Finse onafhankelijkheid in het begin van de 20e eeuw viel samen met de evolutie van de cinema. Finland paste zich snel aan het artistieke medium aan, met de eerste bioscoopopening in Helsinki in 1904 en de eerste films die in hetzelfde jaar in Finland werden opgenomen. De eerste Finse filmstudio, Atelier Apollo, werd opgericht in 1906 en produceerde tussen 1906 en 1913 meer dan 100 korte films. Tussen 1914 en 1917 werden in Finland 350 films gemaakt, waarvan 28 speelfilms.
Atelier Apollo-acteurs in 1910 © The Society of Swedish Literature in Finland / Flickr
Wat de vroege Finse cinema onderscheidde van de rest van de wereld, was dat het land nog grotendeels beschermd was tegen invloeden van buitenaf. Terwijl het vroege Hollywood vol glamoureuze filmsterren, prachtige kostuums en uitgebreide decors was, richtte de vroege Finse film zich voornamelijk op gewone plattelandsmensen, die toen nog de meerderheid van de Finse bevolking vormden. De films toonden de barre omstandigheden waarin ze leefden, hun dagelijkse strijd en de schoonheid van het Finse platteland (ook al was dit nog voor kleuren- en HD-camera's). Dit sprak de Finnen enorm aan en sommige films werden bekeken door een kwart van de bevolking van het land.
Net als het Savonlinna Opera Festival sprak de Finse cinema ook zijn publiek aan door films in de Finse taal te produceren in plaats van in het Zweeds of Russisch. De meeste van hun plots waren gebaseerd op Finse toneelstukken of romans, met name de werken van Aleksis Kivi, een auteur die een grote bijdrage heeft geleverd aan de Finse onafhankelijkheidsbeweging. Enkele van de beroemdste films uit dit tijdperk zijn The Moonshiners, de eerste langspeelfilm gemaakt in Finland, en Sylvi, die is aangepast van een toneelstuk van de Finse schrijfster Minna Canth, maar nu helaas verloren is gegaan.
Minna Canth, auteur van "Sylvi" © WikiCommons
In 1916, tijdens een laatste poging om het land te “russiseren”, werd het filmen in Finland verboden, maar de eerdere films hadden al hun impact gehad. Ze hadden bijgedragen tot een grotere waardering van de Finse taal en cultuur, die in 1917 bijdroeg aan de onafhankelijkheid van het land.
De Gouden Eeuw en na de onafhankelijkheid
Zelfs na de onafhankelijkheid van Finland en de daaruit voortvloeiende burgeroorlog waren de spanningen tussen de Finse blanken en de Russische rooden nog steeds groot. Er was constant angst voor een nieuwe Russische overname, die tot bloei kwam toen Rusland in 1941 Finland binnenviel.
Toen de Finse cinema zijn ware gouden eeuw inging en "talkie" het overnam, bleven films de pro-Finse houding opvlammen. Risto Orko, een van de leiders van Suomen Filmi, was een stevige Finse nationalist en activist die veel films maakte waarin de Russen werden afgebeeld als schurken en Finnen als dappere helden. Het meest opvallend zijn The Infantryman's Bride, een patriottische warme film met nationalistische liedjes, en The February Manifesto, dat een ongelooflijk anti-Russische kijk op het incident had, wat de onafhankelijkheidsbeweging veroorzaakte. Vanuit hedendaags oogpunt zouden deze films als propaganda worden beschouwd en sommige werden later verboden, maar ze waren nog steeds belangrijk om de pro-Finse houding van die tijd te behouden.
Still uit The Infantryman's Bride © WikiCommons
