Afgezien van ideologieën en politieke argumenten, is het onmogelijk om niet te erkennen dat de omwentelingen die Cuba in de 20e eeuw doormaakte een bijzondere, onvergelijkbare geschiedenis vormen. Deze geschiedenis is geïnterpreteerd in het werk van vijf Cubaanse schrijvers, wiens output de moderne Cubaanse literatuur heeft gedefinieerd.
De literaire oogst van de Cubaanse 20e eeuw kon niet anders zijn dan een productieve afspiegeling van de 'echte maravilloso' of 'geweldige werkelijkheid'; een uitdrukking gedefinieerd door een van Cuba's grootste creatieve schrijvers:
Alejo Carpentier Auteur onbekend / WikiCommons
Alejo Carpentier
In tegenstelling tot 'Magic Realism', een term die werd gebruikt om de eigenheid van Gabriel García Márquez's One Hundred Years of Solitude te karakteriseren, werd het idee van een 'Marvelous Real' gedefinieerd en gebruikt door Alejo Carpentier in zijn poging om het bijna fantastische en ongelooflijke te begrijpen karakter van de natuur, culturen, samenlevingen en geschiedenissen van Latijns-Amerika. De belangrijkste werken van Carpentier, El Reino de este Mundo (The Kingdom of this World), Los Pasos Perdidos (The Lost Steps) en El Siglo de las Luces (Explosion in a Cathedral), vertrouwen op het beeld van de prachtige werkelijkheid en de interculturele ervaringen van de auteur om fundamentele thema's van Latijns-Amerika te verkennen, zoals het naast elkaar bestaan en de mix van verschillende culturen en mensen, muziek, liefde, topografie en politiek.
Guillermo Cabrera Infante
Hoewel beiden de Cervantes-prijs ontvingen, de hoogste literaire erkenning binnen de Spaanstalige wereld, hadden Carpentier en Infante tegenovergestelde standpunten met betrekking tot Cuba's revolutie van 1959. De ideologische afstemming van Cabrera Infante tegen het revolutionaire regime is gemakkelijk te herkennen in zijn werk. Tijdens zijn productie en voornamelijk in zijn bekendste romans, Tres Tristes Tigres (Three Trapped Tigers) en La Habana Para un Infante Difunto (Infante's Inferno), wordt een constant streven naar cubanía (een echte Cubaanse geest) weergegeven door verwijzingen naar de jaren ervoor tot 1959. Daarbij vindt de herinnering en reconstructie van de auteur aan de sociale dynamiek en waarden van het 'oude' Cuba buitengewoon vruchtbare grond in Cuba's gemeenschappen in ballingschap, terwijl zijn werken worden genegeerd door de officiële geschiedenis binnen het revolutionaire Cuba.
Reinaldo Arenas
In tegenstelling tot Cabrera Infante, vluchtte Reinaldo Arenas niet van het eiland in de eerste immigratiegolf aan het begin van de jaren zestig, maar worstelde hij om zijn politieke ideeën te communiceren via een expressieve reeks romans, totdat hij uiteindelijk Cuba moest verlaten tijdens de Mariel-bootlift in 1980. Hoewel zijn vijfdelige reeks getiteld Pentagonia een scherpe kritiek vormt op het autoritaire karakter van de Cubaanse regering met betrekking tot interne dissidentie en onenigheid, is zijn autobiografie Antes que anochezca (Before Night Falls) een krachtig verslag van de moeilijkheden om homoseksueel schrijver te zijn in Cuba. en de absolute onmogelijkheid om buiten Cuba te zijn. Het is ook aangepast in een film met Javier Bardem als Reinaldo.
Leonardo Padura
Padura kwam in de jaren negentig naar voren als een inzichtelijke en intelligente Cubaanse schrijver, voornamelijk vanwege zijn eerste reeks van vier misdaadromans met in de hoofdrol een goed op maat gemaakte detective die in typische Cubaanse scenario's werkt. Hij werd echter erkend als een ongelooflijk nauwkeurige en doordachte romanschrijver dankzij zijn enige twee romans die buiten het detectivegenre zijn geschreven. In deze werken wordt de gemoedelijkheid van Padura volledig weergegeven, aangezien hij perfecte plots realiseert, waarbij hij verschillende scenario's en geschiedenissen combineert, gescheiden in tijd en ruimte. Het eerste van deze werken, La Novela de mi Vida (The Novel of my Life), portretteert het geniale en vroegrijpe leven van de Cubaanse dichter José Maria Heredia, de strijd van de afstammelingen van de dichter vanwege zijn roem en politieke overtuigingen, en het leven en persoonlijke conflicten van een hedendaagse Cubaanse ballingschap die het leven van de dichter bestudeert en zich identificeert met de meeste van zijn gevoelens over zijn land, ballingschap en zichzelf.
