Het fascinerende verhaal van Bear Worship

Sinds de met een Oscar bekroonde film The Revenant en Leo's brute aanval op het scherm, zijn beren ineens een stuk spannender geworden, maar veel Noord-Euraziatische en Noord-Amerikaanse inheemse culturen lopen ons ver voor. Deze mensen aanbidden in feite al eeuwen beren. Berencultussen waren historisch een veelvoorkomend onderdeel in veel culturen en bestaan nog steeds in veel culturen. Voor etnische religies in groepen zoals de Nivkh, de Finnen, Ainu-volkeren van Japan, in heel het oude Europa en in de Indiaanse cultuur, was en is de beer nog steeds een heilig en gerespecteerd dier, met ceremoniële aanbidding zo ver terug als de paleolithische periode.

Het paleolithische cultdebat

Archeologische vondsten van begraven beerresten hebben de botten in ongebruikelijke opstellingen blootgelegd en op een manier geplaatst die van nature niet mogelijk is. Zowel archeologen als paleoantropologen schrijven de zorgvuldig geplaatste arrangementen toe aan Homo neanderthalensis, als een integraal onderdeel van wat lijkt op een rituele ceremonie. Maar zoals zo vaak in de paleoantropologie, zijn er maar weinig exemplaren, en zelfverzekerde conclusies kunnen niet gemakkelijk worden getrokken. Sommigen beweren dat als Neanderthalers beren aanbaden, dan zouden er bewijzen voor dergelijke rituelen zijn gevonden in hun kampen en nederzettingen, niet alleen in grotten. Ze theoretiseren dat beren onder zware omstandigheden in de grotten zouden zijn ondergedoken en daar mogelijk zijn gestorven.

De Finnen

Voorafgaand aan de kerstening in Finland was polytheïstisch Fins heidendom wijdverbreid onder inheemse Scandinavische culturen. Naast het aanbidden van het principe God van donder en lucht, aanbaden en baarden ze ook zwaar. In het prehistorische, oude en middeleeuwse Finland betekende de aard van het dagelijks leven dat er op jagen werd vertrouwd om te overleven. Beren waren van vitaal belang en werden als heilig beschouwd. De Finnen geloofden niet alleen dat de beren uit de lucht kwamen, maar dat ze konden reïncarneren en met het grootste respect moesten worden behandeld. Een dergelijk respect leidde tot een feest wanneer een beer werd gedood en gegeten, bekend als Karhunpeijaiset - met als doel de ziel van de beer terug in het bos te reïncarneren.

Nivkh Bear Festival

Voor de Nivkh-volkeren in Oost-Rusland staat hun geloof in het sjamanisme centraal in hun ceremonies rond het aanbidden van beren. Op de religieuze feesten leiden en overschaduwen de sjamanen alle festiviteiten. De Nivkh geloven dat de beer een heilige aardse manifestatie is van hun voorouders en de goden, in materiële dierlijke vorm. Beren worden vaak gevangen door lokale vrouwen en opgevoed in een kraal, waarbij ze de beer behandelen alsof het een kind is. Het berenfeest houdt dan in dat de beer gekleed is in een soort ceremonieel kostuum en een feestmaal aanbiedt, zodat de beer het kan meenemen naar de wereld van de goden. Dit is om een mate van welwillendheid onder de clans te tonen. Na het banket, tijdens een uitgebreid ritueel, wordt de beer gedood en opgegeten, en stuurt zijn geest naar de goden van de bergen. Historisch gezien werd het berenfestival aanzienlijk onderdrukt door de USSR. Tijdens de Sovjetperiode werden een aantal religies in Rusland bedreigd toen ze een beleid van volledige en gedwongen secularisatie voerden.

Ainu

Voor een kleine groep mensen genaamd de Ainu, die op een paar geselecteerde eilanden in de Japanse archipel woont, is de beer ook van groot belang. In hun taal noemen ze de beer kamui, wat zich vertaalt als God. Voor de Ainu worden een aantal dieren als goden beschouwd, maar de beer staat boven alles, vermoedelijk als het hoofd van de goden. Beren en andere dieren worden zo hoog gewaardeerd dat de Ainu geloven dat wanneer de goden besluiten de aarde te bezoeken, ze zich vermommen in het vlees en de vacht van het dier. Daarom accepteren ze de beer gewillig en dankbaar als een geschenk aan het huis waar de god voor koos.