De Turkse bestseller, het verhaal van vier vrouwen die van Tunesië naar Libanon reizen, werd tijdens de zomer in het Engels gepubliceerd dankzij een vertaling van Alexander Dawe.
Ece Temelkuran, fotograaf door Muhsin Akgun | Courtesy of Zed Books
Dat Ece Temelkuran een van de bekendste en meest gerespecteerde Turkse schrijvers van dit moment is, hoeft geen verrassing te zijn. Voorafgaand aan haar succes als romanschrijver, aangespoord door vrouwen als Blow on Knots (die meer dan 100.000 exemplaren verkocht in haar geboorteland) en Time of the Mute Swans (verschijnt in het Engels in november), was ze een vriend van Hrant Dink - dat symbool van mensenrechten en democratisch Turkije dat nu 10 jaar geleden is vermoord - en een bekroonde journalist die onbevreesd verslag doet van haar eigen land en anderen, zoals Libanon tijdens de oorlog in 2006, Venezuela nadat Chavez aan de macht kwam, of Argentinië na de economische crisis.
Als dit alles wordt genoemd, komt dat omdat je het gevoel krijgt dat Women Who Blow on Knots het soort roman is dat niet echt door iemand anders kan zijn geproduceerd. Dat klinkt misschien een beetje voor de hand, totdat je bedenkt waar het boek over gaat: de epische avonturen van vier vrouwen die van Tunesië naar Libanon reizen tijdens het hoogtepunt van de Arabische lente. Of zoals het werd beschreven tijdens een van Temelkurans gesprekken in Londen een paar maanden geleden: een roadtrip door Thelma & Louise voor het moderne Midden-Oosten. Je betreedt niet zomaar zoveel feministische en politieke lijnen zonder ervaring uit de eerste hand en een zeker talent voor de juiste debatten.
De roman is blijkbaar geschreven in een hectische, met wijn en sigaretten gevulde paar maanden in Tunis in 2012, waar Temelkuran zijn toevlucht zocht nadat hij werd ontslagen door de Habertürk-krant, in een van die politieke hardhandige acties waarvoor het Erdoğan-regime nu wereldwijd bekend is. Behalve dat ze het bovengenoemde punt uit de eerste hand bevestigen, dienen deze voorwaarden ook als het ware om de kloof tussen feit en fictie te vertroebelen. Women Who Blow on Knots wordt zelf in de eerste persoon verteld door een nieuwe werkloze Turkse journalist, en het is niet zo voor de hand liggend om te weten welke van de vele bijzondere gebeurtenissen in het boek wel of niet plaatsvonden. Met de andere drie hoofdpersonen waarschijnlijk ook geïnspireerd door bestaande kennissen, is dit een verhaal dat misschien meer in de realiteit verankerd is dan de meeste.
Maar wie zijn die andere drie hoofdpersonen? Er is Maryam, een Egyptische veteraan op het Tahrirplein en academicus die geobsedeerd is door Dido, de legendarische Carthaagse koningin; Amira, 'de typische vrouw
als een standbeeld van Venus ', een Tunesische danser en (online) activist; en last but not least (verre van dat), mevrouw Lilla, de oudere, mysterieuze vrouw met banden met verschillende inlichtingendiensten, Toeareg-rebellenmilities en de Russische maffia. Zij is het, zoals je zou verwachten, die de groep meeneemt op zijn grootse avontuur over gevechtslinies en postrevolutionaire staten, gedeeltelijk gemotiveerd door een moorddadig verlangen naar wraak tegen een van haar ex-geliefden.
Maar zowel politieke als complot situaties zijn folies voor wat lijkt op het centrale argument van het boek: een duw voor vrouwen niet alleen om te vechten voor controle over hun leven, maar niet om spijt van te krijgen en terug te keren wanneer die controle veeleisend blijkt te zijn. Te midden van gewaagde runs, humoristische opstellingen en mythologische onderbrekingen, blijken deze personages te hebben geleden onder hun keuzes. Of hun kwelgeesten nu religieus, sociaal, amoureus of een combinatie van de drie waren, alle vier hadden ze elkaars steun nodig. Als het misschien niet alleen is om van te leven, dan om tenminste het goede gevecht te blijven strijden. En wat wil je nog meer van een revolutionaire roadtrip?
VROUWEN DIE OP KNOPEN BLAZEN
Ece Temelkuran, vert. Alexander Dawe
Parthische boeken
450 pp. | £ 9, 99
