In 2013 toonde BOZAR in Brussel, België, het werk van de Duitse surrealistische kunstenaar Neo Rauch in de tentoonstelling Neo Rauch The Obsession of the Demiurge. Harald Kunde, de curator van tentoonstelling, biedt zijn deskundige inzicht in enkele van Rauch's stukken, waardoor hij een diepere waardering krijgt voor het werk van deze grote kunstenaar.
Een introductie
De tentoonstelling van de Leipzigse kunstenaar Neo Rauch (° 1960) in de BOZAR bestaat uit veertig grootformaat schilderijen en een groep voorbeeldtekeningen. Het biedt diepgaande inzichten in een fascinerend hedendaags oeuvre door de belangrijkste fasen van zijn ontwikkeling van 1993 tot 2012 te presenteren, getraceerd in een omgekeerde chronologische opstelling.
Op het eerste gezicht lijken de schilderijen raadselachtig, hermetisch op zichzelf staand en voortijdig op een vreemde manier. Surrealistische narratieve strategieën die de rijken van de droom en het onbewuste behandelen, creëren een visuele explosie. De afgebeelde figuren lijken rechtstreeks uit oude boeken te komen in plaats van uit het dagelijkse leven; hun neiging om in historische klederdracht te verschijnen, torpedeert bovendien elke lineaire chronologie en geeft veel van de werken het karakter van tijdmachines die gevangen zitten in een eindeloze lus. De picturale ruimtes verspringen dicht achter elkaar, de sterke allegorische lading van de gelaagde taferelen zorgen ervoor dat deze schilderijen zich in geen geval gemakkelijk laten begrijpen. Maar bij nader inzien is er een gevoel van diepe onzekerheid, met betrekking tot de toestand van de wereld in het algemeen en de onveranderlijke innerlijke menselijke toestand in het bijzonder, onze oscillatie tussen de polen van het goddelijke en het dier, onze basisbekwaamheid om zowel dader als slachtoffer te zijn. Het is de existentiële ervaring van de omwenteling van sociaal-culturele systemen die ten grondslag ligt aan de beelden van Rauch en die de relevantie en actualiteit ervan buiten de tijdgeest en ver buiten de Oost / West-Duitse achtergrond verleent.
Geselecteerde werken
Zähmung (Taming) - 2011
De linkerkant wordt gedomineerd door een giraf die volledig op zijn plaats staat in een omgeving met drukke activiteiten. Op de achtergrond wordt een huis gesloopt en daarvoor verlicht een fakkeldrager de duisternis van een podium; nog meer op de voorgrond belichaamt een struikelend en een klimmende figuur hun lot. Toch zijn er twee figuren die in directe relatie staan met het lange dier: een meisje dat haar handen comfortabel om zijn nek legt en een strenge tammer die de teugels vasthoudt, met de bedoeling de giraf te temmen. Deze concurrerende benaderingen van temmen worden opgenomen in de rechterhelft van de foto en weerspiegeld in een boxy hut, waar blijkbaar een ondervraging gaande is. Zelfs in een landelijke omgeving als deze, wordt de beving veroorzaakt door dreigende onrust op elk niveau gevoeld. De resulterende onzekerheid en de collectieve neiging om een zondebok te vinden - zelfs als het een giraf is - liggen aan de basis van de hele scène, en daarmee het patroon van een uitdaging-en-coping-strategie die zeker niet alleen Duits is. Wie uiteindelijk als overwinnaar uit dit tumult tevoorschijn komt en of de alien ooit een plek zal vinden in de gemeenschap die hier opduikt, blijft natuurlijk open.
Versprengte Einheit (Dispersed Unit) - 2010
We vinden figuren die op de drempel staan tussen militaire habitus en dwaashoed. Ze passen zich aan het type uitgeputte en gedesillusioneerde held die de essentie van het postmoderne levensgevoel is geworden. Met kinderlijke verwachting manipuleren de figuren vuurwerk dat op elk moment kan veranderen in levende munitie en, samen met de vliegende bom op de achtergrond, het tafereel een latente bedreiging geven. Van daaruit verplaatst de kunstenaar zich van zijn werkplek aan de ezel naar de voorgrond van het verhaal, veranderende realiteitsniveaus die typerend zijn voor zijn praktijk.
Revo - 2010
Dit schilderij toont een ononderbroken parade van zeer diverse hoofdrolspelers, die alsof ze op een lopende band door de picturale ruimte lijken te glijden, terwijl ze in autistische isolatie blijven. Elk volgt zijn eigen agenda, die niets gemeen heeft met die van de anderen, waardoor de landingsbaan uiteindelijk een podium wordt voor acteurs die zich voordoen als zichzelf. Alleen de kinderen in het trappenhuis aan de linkerkant zijn klaar voor gezamenlijke actie. Hun geplakte "Revo" -slogans herinneren blijkbaar aan de overblijfselen van een voormalige revolutionaire pathos. De rebellie heeft zich teruggetrokken in de kostuumkamer van de geschiedenis; wat overblijft is business-as-usual rollenspel.
Der Vorhang (The Curtain) - 2005
Het exotische natuurlijke rijk van de eilanden in de Stille Zuidzee botst met een Europees maatschappelijk rijk vol beknopte referenties, aangezien de scheidingsmuur eerst muteert in een gordijn en vervolgens volledig oplost. Er wordt een wereldomvattende gelijktijdigheid van parallelle gebeurtenissen opgeroepen, die overeenkomt met de huidige wereldwijde onderlinge afhankelijkheid en schijnbaar in tegenspraak is met het vlakke continuüm van een conventioneel schilderij. Maar dankzij de bruingeklede goochelaar rechts middenin wordt alles mogelijk; Als alter ego van de kunstenaar verkent hij met zijn instrumenten - zijn borstels - de open buik van een zwaardvis en creëert hij een overvloed aan binnenscènes die alle rationele redenen te boven gaan. Uitgeputte soldaten rouwen om hun mislukte missie met slingers; een harde instructiescène aan de rechterkant roept de socialisatie-rituelen op van een school die lang geleden is geweest; en een grote trommel zonder een lager lichaam wijst naar gebieden met stille esthetische observatie in de achterste rijen. Dit alles wordt samengebracht door de hierboven genoemde zwaardvis, die weer opduikt als aan de andere kant van de wereld na een reis door alle barrières en lineaire constructies van ruimte en tijd. Een condensatie van dit soort metamorfosen wekt een gevoel van existentiële duizeligheid op, een verwarring van categorieën en mentale zekerheden. Rauch zelf had deze sensatie waarschijnlijk ervaren sinds het begin van de jaren 2000, toen de ontluikende kunstmarkt deze contemplatieve eenling in beslag nam, wachtlijsten voor nog te schilderen schilderijen langer werden en de rust van de studio steeds meer moest worden opgeofferd aan de verplichting van openbare verschijning.
