Sociaal gedreven Britse regisseurs staan bekend om hun ondervraging van kwesties als armoede, ras en klasse in de Britse verdeelde samenleving. Ken Loach, Stephen Frears en Shane Meadows behoren tot de regisseurs die onophoudelijk onrecht en ongelijkheid in hun films hebben onderzocht.
Op het Filmfestival van Venetië 2013 werd de prijs voor het beste scenario uitgereikt aan Philomena, het meest recente werk van de geprezen Britse regisseur Stephen Frears. Het vertelt het waargebeurde verhaal van Philomena Lee, een ongehuwde vrouw in Ierland wiens baby de katholieke kerk in de jaren vijftig ter adoptie verkocht.
Gevraagd naar zijn bedoelingen om zo'n mogelijk opruiende film te maken, was Frears onvermurwbaar dat hij de kerk niet te schande wilde maken voor gebeurtenissen die een halve eeuw geleden hadden plaatsgevonden, in de hoop een belangrijk maar vergeten hoofdstuk van de geschiedenis van de instelling te verkennen.
Inderdaad, de filmmakers werden geprezen als Britse nationale schatten, filmmakers zoals Frears, hebben de neiging om één ding gemeen te hebben: de onwil om het sombere te bedekken. Groot-Brittannië, soms een grimmige en grijze plaats met een vaak duistere geschiedenis, krijgt in dit opzicht geen speciale behandeling.
De Britse cinema staat erom bekend de lelijke onderbuik van de samenleving te onthullen en niet bang te zijn om deze te bekritiseren. Dergelijke films worden aangeboden als een contra-intuïtief merk van het patriottisme van Made in Britain. Een combinatie van trots en schaamte, ze verdedigen de buitengewoonheid van gewone mensen die worstelen in onmogelijke omstandigheden. Karaktergedreven en ongepolijst, ze zijn een project in de vermenselijking van die personen wiens gezichten in het hedendaagse Groot-Brittannië zijn verduisterd door vooroordelen.
De jonge arbeidersklasse speelt een prominente rol in de verhalen van veel van deze films, geleid door Ken Loach's voorbeeld in de iconische Kes, een film die bij de release in 1969 lovende kritieken kreeg en zijn invloed op de Britse filmscène hierop uitoefent. dag. Het biedt een kijkje in de wereld van een jonge jongen in Yorkshire die worstelt met het vooruitzicht van een leven in de kolenmijnen. Gewapend met niets anders dan een baan op papier, vindt hij een sprankje hoop wanneer hij bevriend raakt met een torenvalk, die hij bijhoudt met het idee om in de valkerij te trainen en een andere, zij het onwaarschijnlijke, toekomst voor zichzelf te creëren.
Dit idee van verlossing in ongunstige omstandigheden komt terug in Loachs meest recente bijdrage aan de Britse cinema, de film The Angels 'Share uit 2012. Een komediedrama dat een heel andere toon heeft dan Kes, het vertelt het verhaal van een groep daders met een gemeenschapsregeling. Na voortdurend slechte handen te hebben gekregen in het leven, besluit de groep om hun fortuin te veranderen door een onwaarschijnlijke overval.
Hoewel Loach sympathiek is voor zijn personages, omzeilt hij het zeer reële probleem van geweld in hun gemeenschappen niet - inderdaad, zijn afbeeldingen van dit geweld zijn wreed en onwrikbaar. Evenmin claimt hij de onschuld van zijn protagonisten. Hij plaatst ze eerder, en door hun handelingen te volmacht, in de context van een bepaalde sociale en politieke omgeving, waarin de cycli van geweld en armoede een feit zijn in het dagelijks leven.
In 2006 bracht regisseur Shane Meadows uit wat verplicht zou worden bekeken voor iedereen die de culturele geschiedenis van het hedendaagse Engeland beter wil begrijpen. Dit is Engeland dat plaatsvindt in het begin van de jaren tachtig, te midden van snelle deïndustrialisatie en in de nasleep van de Falklandoorlog.
De hoofdpersoon is de 13-jarige Shaun, vaderloos achtergelaten door het conflict en gepest op school voor zijn ouderwetse broek. Nadat een groep jonge skinheads hem onder hun hoede heeft genomen, merkt hij dat hij betrokken is bij hun eigen interne politiek, een weerspiegeling van de Britse politiek in die tijd. Gevangen tussen Combo, een nationalistische, racistische ex-veroordeelde, en Woody, de tolerante, maar bikkelharde bendeleider die voor het eerst medelijden met hem kreeg, ervaart Shaun een landelijke strijd met raciale spanningen op lokaal niveau. Inderdaad, voor Meadows is This is England een vorm van historische documentatie, een middel om het land op een bijzonder tumultueus moment te veroveren, niet volgens degenen die geschiedenis schrijven, maar degenen die het hebben meegemaakt.
De strijd van Groot-Brittannië met verandering en verschil is ook goed gedocumenteerd door Stephen Frears in zijn eerdere films. My Beautiful Laundrette, uitgebracht in 1985, is het verhaal van Omar, een jonge Pakistaanse man van de tweede generatie, die door het nieuwe economische landschap van de hervormingen van Thatcher navigeert, botst met de groeiende wrok van Britse nationalisten en ontdekt wat het betekent om homo te zijn in de jaren tachtig. Brittannië.
Frears lijkt ook de vraag te stellen: wat betekent het om Engels te zijn? Hij is van mening dat het niet zo eenvoudig is als aan één kant van een etnische kloof te wonen. Terwijl de oom van Omar een zakenman is die goed gedijt in het economische klimaat van Groot-Brittannië, de voordelen van zijn werk uitbuit en 'de tieten van het systeem knijpt', ligt zijn vader, een verweerde socialist, niet in staat om te functioneren door een combinatie van zijn alcoholisme en desillusie. De oom informeert Omars arme, blanke vriend, met het gezag van een autochtone Engelsman, dat Engeland niets voor hem zal hebben, ondanks dat het zijn thuisland is. Hier illustreert Frears de complexiteit die ten grondslag ligt aan de Britse samenleving in de jaren tachtig, waarbij de kloof niet alleen tussen kleur, maar ook tussen klasse wordt verduidelijkt.
De culturele toetsstenen van de Britse cinema schetsen zelden een mooi plaatje. Het zijn politieke verklaringen en artistieke weergaven van een land dat nog steeds worstelt met klassenongelijkheid en raciale spanningen. Desondanks lijken ze meer op een reeks liefdevolle eerbetoon dan op een reeks vernietigende aanvallen. Hun toon is kritisch, hun onderwerp vaak wreed, maar de vrijgevigheid waarmee ze hun hoofdrolspelers behandelen, getuigt van een heersende hoop. Ze bewijzen dat het mogelijk is om van een land te houden, zelfs om patriottisch te zijn, zonder een oogje dicht te knijpen.
