Een diep filosofische man die het materialisme miste en aandrong op het primaat van rauwe emotie, misschien konden we allemaal wel wat meer Rothko's principes in ons leven gebruiken. Hier zijn 10 dingen die u over de kunstenaar moet weten, inclusief wat zijn grootste angst was.
Individuele ervaring staat centraal
Rothko geloofde sterk in het belang van de persoonlijke ervaring van individuen voor zijn schilderijen. In zijn visie zou de kijker in een diepe, meditatieve relatie worden getrokken wanneer hij wordt geconfronteerd met het canvas, een staat van emotionele kwetsbaarheid en totale ontvankelijkheid, analoog aan Rothko's emotionele toestand terwijl hij het canvas in zijn atelier schilderde.
Mark Rothko in zijn atelier, 1964, cibachrome © Hans Namuth / Courtesy of the National Portrait Gallery, USA
De meester van kleur was niet "geïnteresseerd in kleur"
Sinds zijn vroegtijdige dood is Rothko's pionierswerk in de Color Field-beweging door veel critici beschreven als onbetwistbaar en grensverleggend. Voor de schilder zelf was kleur slechts een voertuig naar een emotionele reactie opgeroepen bij de kijker, gestreept van elke esthetische of decoratieve onderstroom. In een beroemde verklaring die zijn artistieke praktijk belichaamt, zei Rothko: "Als je alleen wordt bewogen door kleurrelaties, mis je het punt."
Rudy Burckhardt (1914–1999), Mark Rothko, New York, 1960, gelatine-zilverdruk | Courtesy of Albright-Knox Art Gallery, Buffalo (geschonken door Seymour H. Knox Jr.)
De enige reactie die ertoe doet, is emotioneel
Rothko hield zich bezig met rauwe menselijke reactie, of wat hij noemde "fundamentele menselijke emoties-tragedie, extase, ondergang enzovoort", en vond dit de enige 'juiste' manier om op zijn schilderijen te reageren. Als ze het doek nadert, moet de toeschouwer zich ontdoen van de wens om het schilderij in intellectuele zin te interpreteren of te begrijpen en zich te laten bewegen door de emotie die in de compositie is gegraveerd. Uiteindelijk zag Rothko dit als een toestand waarin schilder en kijker bijna transcendentaal een reeks emoties delen, terwijl ze tegenover hetzelfde canvas staan. Binnen de context van de in toenemende mate geïdealiseerde kunst van de jaren vijftig en zestig was deze benadering niet alleen origineel, maar ook controversieel.
Mark Rothko, Zonder titel (Seagram Mural sketch), 1959, olieverf op doek Courtesy Gemeentemuseum den Haag
Noem zijn schilderijen niet 'mooi'
Het hebben van zijn schilderijen voor een decoratief doel was waarschijnlijk Rothko's grootste angst als kunstenaar. Telkens wanneer hij er een privé verkocht, bestudeerde hij eerst de reactie van de koper op het canvas in een poging te peilen of de nieuwe eigenaar het schilderij als accessoire of als middelpunt zou gebruiken. Hoewel Rothko's torenhoge, hypnotiserende werken een onbetwistbare schoonheid hebben, is zijn voorgeschreven manier om ernaar te kijken je geest te ontdoen van elke esthetische overweging en ze waar te nemen als bewegend, zowel letterlijk als figuurlijk.
Mark Rothko, Zonder titel, 1955, olieverf op doek Courtesy Gemeentemuseum den Haag
Rothko's vroege werken zijn figuratief
Zijn vroege werken zijn beslist figuratief, ver verwijderd van de grote, abstracte werken waar hij uiteindelijk bekend om werd. Subway-scènes, interpretaties van oude mythen, semi-menselijke figuurstudies en pastorale omgevingen komen samen in een eclectische mix van ogenschijnlijk ongerelateerde onderwerpen, voordat ze wazige abstracties worden in de volgende fase van Rothko's ontwikkeling. De enige schakel tussen deze en zijn latere werken is de zichtbare voorliefde van de schilder voor de rechtopstaande verticale lijnen, de naar boven uitgestrekte lichamen en de alom aanwezige kolommen anticiperen allemaal op Rothko's volwassen werken.
Mark Rothko, Zonder titel, 1947, olieverf op doek | Courtesy Gemeentemuseum den Haag
Zwart is nooit echt zwart
Meer specifiek, het door Rothko gebruikte zwart is een multidimensionaal vlak van donkere tint, meestal bovenop of naast een andere toon geplaatst die de rest van het schilderij een zeer subtiele kleuring geeft. Zelfs in de late, typisch donkere werken, wordt de zwarte laag onderbroken door semi-schijnbare kleurflitsen van onderaf, vechtend voor lucht van buiten de eerste indruk.
Mark Rothko, Zonder titel, 1953, gemengde techniek op doek Courtesy Gemeentemuseum den Haag
Rothko's schilderijen behoren tot de duurste kunstwerken die ooit zijn verkocht
Rothko's Orange, Red, Yellow (1961) behoort tot de top vijf van duurste naoorlogse schilderijen die ooit op een veiling zijn verkocht. Het leverde een buitengewone $ 86, 9 miljoen op tijdens een veiling van Christie's New York in 2012, waarmee hij het vorige record van de artiest versloeg met White Center (Yellow, Pink en Lavender on Rose), dat in 2007 voor $ 72, 8 miljoen werd gekocht bij Sotheby's. Om dit in context te plaatsen, Van Gogh's Irissen (1889) werden in 1987 voor 'slechts' 53, 9 miljoen dollar verkocht.
Geld was nooit een drijfveer voor Rothko
Ondanks de recordbrekende prijzen die zijn schilderijen haalden in de hedendaagse kunsthandel, behoorden welvaart en roem nooit tot de prioriteiten van Rothko. De zogenaamde Seagram-commissie is een spectaculair voorbeeld: in juni 1958 accepteerde Rothko een opdracht van de eigenaren van het nieuwe Four Seasons Restaurant in New York om een set muurschilderingen te maken voor het interieur en om de betrokken all-star cast aan te vullen naar het ontwerp van het restaurant, compleet met Mies van der Rohe en Philip Johnson.
Nadat hij aanvankelijk had aanvaard wat zijn meest lucratieve opdracht zou zijn geweest, verbrak Rothko het contract abrupt, met weinig uitleg. Er wordt vermoed dat hij dacht dat het project zijn integriteit als kunstenaar in gevaar zou brengen en zijn schilderijen puur decoratief zou maken in een luxe eetomgeving.
The Seagram Murals Courtesy Gemeentemuseum den Haag
Rothko's latere werken neigen naar duisternis
In de latere stadia van zijn carrière, in de jaren zestig, begonnen Rothko's schilderijen naar de duisternis toe te keren, een volledige verschuiving van zijn eerdere focus op levendige doeken waar kleur schijnbaar centraal stond. Donkere grijzen en bijna-zwarten begonnen zijn palet te domineren in wat velen nu zien als een voorteken van zijn zelfmoord in de winter van 1970. Verbazingwekkend genoeg is zijn laatste werk een schreeuwende compositie van bloedrood.
Mark Rothko, nr. 7, 1964, gemengde techniek op doek Courtesy Gemeentemuseum den Haag
