Tegenwoordig betekent 'Keltisch' veel verschillende dingen voor veel verschillende mensen: een voetbalclub; een stijl van traditionele muziek; een groep talen; de 'moderne Keltische' naties Ierland, Schotland, Wales, Cornwall, het eiland Man en Bretagne; en de mythologie en legendes van de Britse eilanden. Maar wie waren in de meest traditionele zin de Kelten?
De Kelten waren een Indo-Europees volk dat zich in de periode vóór het Romeinse rijk over het vasteland van Europa verspreidde tot in het westen tot aan de Britse eilanden en tot in het zuidoosten tot aan Galatië (in Klein-Azië). De naam 'Celt' (Keltoi) is gehomogeniseerd en wordt door de klassieke schrijvers van Griekenland en Rome gebruikt om naar hun barbaarse buren te verwijzen. Hoewel Keltische groepen in heel Europa overeenkomsten vertonen, namelijk talen, waren ze een complexe, multiculturele en diverse groep mensen. Zelfs vandaag, wanneer we de term 'Keltisch' gebruiken, verwijst het vaak naar de culturele groepen van de Britse eilanden en Ierland, waarbij ze hun Europese tegenhangers negeren.
Een van de grote erfenissen van de Kelten is hun kunst. Mooi, uitgebreid en ingewikkeld, geweven in deze abstracte wervelingen, zijn indicatoren van wie de Kelten werkelijk waren en hoe ze leefden. Ook bekend bij geleerden als La Tène-kunst - een aanduiding geïnspireerd op een site in Zwitserland waar veel objecten van deze stijl werden gevonden in de 19e eeuw - Keltische kunst dateert van 500 voor Christus tot 100 na Christus (en de periode gaat door tot 1000 na Christus op de westelijke randen van Europa, zoals Ierland en Schotland).
Gewijd aan het ontrafelen van de verborgen betekenissen in dit rijke kunstwerk is Celts: Art and Identity, een grote tentoonstelling georganiseerd in samenwerking met het British Museum en het National Museum of Scotland. Lees hier vooruitlopend op dit evenement over vijf van de meest voortreffelijke Keltische kunstwerken uit heel Europa.
Het Battersea Shield: 350 - 50 voor Christus
Gevonden in de rivier de Theems bij Battersea Bridge, is dit sierlijke schild een iconisch beeld geworden van Keltische kunst. Vanwege zijn dunheid, uitstekende staat en prachtige decoratie beweren veel geleerden dat dit schild eerder ceremonieel was dan dat het voor strijd was gemaakt. Er is veel discussie geweest over de reden waarom het in de Theems werd gevonden, waarbij sommigen suggereerden dat het een ritueel offer was, mogelijk voor de god van de rivier. Dit komt overeen met de ontdekking in La Tène in Zwitserland, waar zwaarden, schildbazen, lanskoppen, broches, verschillende strijdwagenstukken en menselijke en dierlijke botten werden gevonden.
Deze bevindingen suggereren dat hier een andere activiteit van het rituele type plaatsvond, waarbij mensen en dieren werden geofferd en wapens werden aangeboden. De hoge kwaliteit en het prachtige ontwerp van Keltische wapens onthullen de krijgercultuur waarin deze mensen leefden; oorlog beïnvloed ritueel en religie, en krijgers werden hoog gewaardeerd. Keltische kunst bevat vaak afbeeldingen van dieren, ofwel verwijzend naar de kracht van de natuurlijke wereld of een daarmee verbonden godheid. Dit schild is in reliëf gemaakt met abstracte wervelingen en gestileerde stier- of koeienkoppen met bolvormige hoorns. Misschien hoopte de eigenaar dat de woeste woede van een stier of koe hem in de strijd zou aansporen.
Het Battersea Shield is te vinden in de tentoonstelling Celts: Art and Identity van het British Museum.
The Desborough Mirror: 50 BC - AD 50
Vaak zijn de gedachten aan Keltische culturen aan meedogenloze, oorlogszuchtige volkeren. Deze gedachten worden geïnformeerd door klassieke houdingen, die hun barbaarse buren zagen (hier 'barbaar' neemt de oude betekenis aan en verwijst naar 'niet-Romeinen' of 'niet-Grieken') als bloeddorstig en basaal. In feite waren Keltische stammen zeer geavanceerd - handel, reizen, communiceren, creëren en behouden van hun rijke, mondelinge cultuur. Deze spiegel - een van de hoogste voorbeelden van La Tène of Keltische kunst gemaakt in Groot-Brittannië - bewijst dit. De achterkant toont ingewikkelde wervelende versieringen die, wanneer ze zijn bestudeerd, een gezicht afbeelden. Er zijn slechts 30 bronzen spiegels zoals deze in Groot-Brittannië gevonden, en ze lijken bijzonder van Britse makelij te zijn; de andere bleken in heel Europa te zijn verhandeld.
De Desborough Mirror is te vinden in de tentoonstelling Celts: Art and Identity van het British Museum.
The Desborough Mirror © The Trustees of the British Museum
The Gundestrup Cauldron: 1e eeuw voor Christus
De Gundestrup-ketel, gevonden in een veengebied in Denemarken in 1891, is een religieus vaartuig. Er wordt aangenomen dat het als een religieus offer in het moeras is geplaatst. Als het grootste overgebleven stuk zilverwerk uit de ijzertijd heeft de ketel veel wetenschappelijke belangstelling gekregen, niet alleen vanwege zijn hoge kwaliteit van vakmanschap, maar ook vanwege zijn ongelijkheid in stijl; Thracisch in vakmanschap, maar Keltisch in beeldspraak. De panelen tonen verschillende afbeeldingen, van een vrouw die een zwaard op het centrale paneel hanteert tot boswezens en mythische beesten zoals herten en draken die de rest van de platen omcirkelen. Andere afbeeldingen omvatten zoomorfe goden uit de Keltische mythologie, waaronder een gehoornde figuur waarvan wordt aangenomen dat het Cernunnos is, een bosgod.
Exotische afbeeldingen van olifanten en griffioenen zijn afgeleid van de Thracische invloed van de ketel en de afbeeldingen circuleerden op Romeinse munten. Deze diverse culturele invloeden weerspiegelen de handelsrelaties die Keltische stammen in heel Europa verenigden en de relatie van de stammen met het Romeinse rijk.
De ketel is te vinden in het Nationaal Museum van Denemarken.
De Gundestrup-ketel | © Petrus Agricola / Flickr
Het standbeeld van Tarasque de Noves: 50 voor Christus - 1e eeuw na Christus
Het standbeeld van Tarasque de Noves wordt toegeschreven aan een Gallische stam, de Cavares, die zich in de lagere Rhône-vallei bevonden. Sfinxachtig, met het hoofd van een leeuw of wolf, reptielachtige eigenschappen en het lichaam van een mens, het beest rust op twee La Tène-achtige hoofden, terwijl een uiteengereten arm aan zijn grommende kaken hangt. Sommige geleerden hebben gesuggereerd dat het angstaanjagende beest een eerbetoon is aan lokale of tribale goden, terwijl anderen suggereren dat het de felle, krijgercultuur van de Cavares viert. Overeenkomsten met andere sculpturen van leeuw-antropofagen die in de Provence zijn ontdekt, hebben gesuggereerd dat dit object kan worden geassocieerd met Gallische Keltische funeraire culten. Deze bevindingen suggereren dat het beest de dood vertegenwoordigt en het lichaam 'opslokt' voordat het een nieuwe wereld binnengaat.
Het beeld is te vinden in het Musée Lapidaire.
Het standbeeld van Tarasque de Noves © Musée Lapidaire
