Nu de dossiers van de moord op Kennedy nu (grotendeels) zijn vrijgegeven aan het grote publiek, is het misschien tijd om de romans die het beschouwen opnieuw te bekijken.
Het is een grote dag voor JFK-samenzweerders. De huidige president Donald Trump heeft aangekondigd dat duizenden documenten die de CIA bijhoudt over de moord op Kennedy, vertrouwelijk en voor iedereen toegankelijk zullen zijn, en merkt voorts op dat alle bestanden die nog in het bezit zijn van het bureau tot april moeten worden voorbereid voor goedkeuring (die, natuurlijk gevoed zijn eigen samenzweringen). Het moment kwam gedeeltelijk tegemoet aan een belofte van 25 jaar die George HW Bush voor het eerst deed in 1991, dat alle documenten met betrekking tot Kennedy over 25 jaar zouden worden vrijgegeven. Die deadline was gisteren.
De verbijsterende moord op John F. Kennedy op 22 november 1963 is zo diep geworteld in de Amerikaanse psyche dat velen het als het eerste moderne trauma van de natie beschouwen. Er is geen concreet antwoord op wat er is gebeurd of waarom, en de onderzoeken zijn er in overvloed. Handelde Lee Harvey Oswald, de beschuldigde huurmoordenaar, alleen of maakte hij deel uit van een grotere kliek? Als hij alleen handelde, waarom geeft de fysica van de kogelwonden dan anders aan? En waarom werd hij slechts enkele dagen later doodgeschoten door de eigenaar van de nachtclub en soms een maffia-partner Jack Ruby? Het is een duizelingwekkend onderwerp om in te duiken, maar ook een krachtig onderwerp. Het evenement is gedramatiseerd door regisseur Oliver Stone (de film was zelfs aanleiding voor de 25-jarige belofte van Bush), gehekeld door tv-sitcom Seinfeld en zelfs gespeculeerd door de X-Files die hun eigen theorie boden (volgens de show was het de sigaret Smoking Man die Kennedy vermoordde).
Het kan zijn dat Stone's bekroonde film JFK uit 1991 terug in een tijdgeest springt door tv-netwerken (alle drie de bovengenoemde voorbeelden verschenen binnen vijf jaar na elkaar), maar de schare romans die hebben geprobeerd hun eigen veronderstellingen in het evenement te worstelen verschijnen al jaren gestaag. Omdat we misschien nooit de waarheid weten, is het evalueren van de 'beste' moord op JFK zowel een kwestie van smaak als van overtuiging. Neem de Weegschaal van Don Delillo, mijn stem voor het beste van het stel, dat zich grotendeels richt op Oswald, zijn Russische connecties en de theorie dat Kennedy werd vermoord om een Amerikaanse oorlog met Cuba tegen te gaan. Een ander verhaal met Oswald op de voorgrond is het Oswald's Tale van Norman Mailer, een romanachtig verhaal dat probeert een samenzweerderige veronderstelling te bevestigen dat Oswald alleen en om verschillende redenen handelde.
De vroegste poging om de moord te vernieuwen gaat terug tot de vroege jaren '70 en is vooral zwaar van samenzwering. Loren Singer's The Parallax View geeft de moord een noir-achtige draai, waarin een privédetective op jacht gaat naar aanwijzingen om een enorme krachtige skulduggery te ontdekken. Edwin Shrake's Strange Peaches (aangeduid als Texas Literary Classic) gaat diep in de louche onderwereld van Dallas met Jack Ruby op het kruispunt. Een ander hoogtepunt is The Tears of Autumn, een roman van Charles McCarry, een CIA-agent ten tijde van de moord, die speculeert over een oog-voor-een-oog chicanery die eerder die maand verband hield met de moord op de Vietnamese president Ngo Dinh Diem.
Ten minste drie romans gebruiken de datum alleen als titels en laten hun werk slim om tijd en plaats draaien in plaats van bedoelingen te verzinnen. Bryan Woolley's 22 november biedt een meer panoramisch 24-uurs uitzicht rondom de dag, en geeft een intrigerend uitzicht op Dallas in een multi-narrative vox poppy-stijl. Adam Braver's 22 november 1963 geeft ook een wervelwind op een dag verslag van de moord door zich te concentreren op de bewegingen van Jackie Onassis na het neerschieten van haar man. Stephen King's minder calendrische 11/22/63 gaat veel verder in de fantasie met een verslag van een tijdreiziger die probeert de moord helemaal te stoppen.
De roman van King verscheen in 2011, nabij het 50-jarige teken van de moord. Voor zover ik weet, is het de laatste grote fictieve onderneming van de moord die verscheen voordat deze documenten werden vrijgegeven. Maar met veel van deze nu beschikbaar voor het publiek, kunnen bepaalde theorieën vooruitgang boeken terwijl andere worden stopgezet. Of misschien niet. De moord op JFK is verschoven van intrige naar industrie; praktisch inmiddels een subgenre. Het zou me niet verbazen als de vrijgave van deze documenten niet tot nieuwe vluchten van ingebeelde ondergronden leidt. De CIA heeft immers nog niet alles bekendgemaakt wat ze weet.
