Naarmate de wetenschap zich ontwikkelt, nemen ook de mogelijkheden van individuen om hun fysieke beperkingen te overwinnen en soms te overtreffen toe. Als we met name kijken naar mensen met een visuele beperking, zoals de in Engeland geboren Neil Harbisson, onderzoeken we de fascinerende reactie van de hersenen wanneer technologie biologie ontmoet, kleurenblindheid met de oren overwint en vervolgens de voorheen niet-verbonden rijken van kunst en muziek overlapt.
Neil Harbisson werd geboren met achromatopsie, ook wel bekend als totale kleurenblindheid; de eerste twee decennia van zijn leven kende hij geen kleur en leefde hij in een grijstintenwereld. Vanaf zijn 21e begon hij kleur te horen. In 2003 begon de computerwetenschapper Adam Montandon met het project 'elektronisch oog', dat ernaar streeft zijn achromatopsie te overwinnen door audiofrequenties te spelen die overeenkomen met bepaalde kleuren. Deze met een schedel geïmplanteerde antenne, die Neil zijn 'Eyeborg' noemt, fungeert als een audiovisueel hulpmiddel. In 2004 werd hij door de regering officieel erkend als Cyborg.
Hij hoort al acht jaar kleuren en heeft notities moeten onthouden en de namen van de kleuren waarmee ze overeenkomen. Deze informatie werd langzamerhand een perceptie, en vervolgens evolueerde het tot emotionele 'gevoelens', Harbisson ontwikkelde zijn eigen favoriete kleuren, vanwege de aantrekkelijkere geluiden die ze produceren. Hij begon al snel in kleur te dromen en op dit punt voelde hij dat de software en de hersenen zich hadden verenigd. Als een verlengstuk van zijn zintuigen was het cyberapparaat een deel van zijn lichaam geworden en zelfs op zijn pasfoto.
Hij vergelijkt bezoeken aan kunstgalerijen als soortgelijke ervaringen met het bijwonen van concerten, waar hij naar meesterwerken van Picasso en Monet kan 'luisteren'. Bezoeken aan de supermarkt zijn als bezoeken aan nachtclubs, en hij beschrijft elk gangpad als 'vol met verschillende melodieën'. Vroeger kleedde hij zich op een manier die er goed uitzag, nu kleedt hij zich graag naar 'goed klinken', pronkende tinten die aantrekkelijker zijn voor het oor. Zelfs zijn eetgewoonten zijn veranderd, omdat hij regelmatig zijn bord herschikt om beter te klinken. Harbisson heeft 'Sound Portraits' gemaakt, waaronder die van Leo Dicaprio en Prince Charles, die verrassend veel op Nicole Kidman lijkt!
Een onverwacht secundair effect van zijn elektronische oor is de omkering - normale geluiden kregen in zijn geest een kleurrijke vorm; een rinkelende telefoon is een grotendeels groene ervaring en een stuk van Mozart wordt geassocieerd met gele tinten. Harbisson is zelfs begonnen kleuren te horen die het menselijk oog zelf niet kan waarnemen; hij kan bewegingen met zijn oren detecteren, evenals infrarood- en ultraviolette golven. Onderzoek is uitgevoerd door Oliver Sacks, die ontdekte dat blinde mensen hallucinaties kunnen hebben die ze nog nooit eerder hebben ervaren of waar ze getuige van waren. Hallucinaties zijn, in tegenstelling tot verbeelding, niet onze eigen creatie of onder onze controle; ze bootsen onze waarnemingen op volledig willekeurige manieren na.
Sacks heeft ontdekt dat ongeveer 10% van de mensen met een visuele beperking visuele hallucinaties ervaart. Hij beweert dat degenen van wie de hersenen geen visuele input ontvangen, de neiging hebben om te ontdekken dat deze delen van de hersenen hyperactief en prikkelbaar worden, wat resulteert in spontaan schieten en vervolgens 'dingen zien'. Deze staan bekend als Charles Bonnet Hallucinaties, waarbij er geen duidelijke verbinding is met geheugen en emotie, en maken allemaal deel uit van de geïntegreerde stroom van perceptie en verbeelding.
Harbisson maakt het interessante punt dat als we onze zintuigen kunnen uitbreiden, we ook onze kennis kunnen uitbreiden. Hij is van mening dat we veel rijkere ervaringen zouden opdoen als we ons niet langer zouden concentreren op het maken van applicaties voor onze mobiele telefoons, en zouden beginnen met het maken van applicaties voor ons eigen lichaam. Neil Harbisson heeft bewezen dat technologie al in staat is om een gevoel te vergroten en zelfs te leveren. Wetenschappelijke vooruitgang stelt ons in staat onze grenzen te verleggen en een betere kwaliteit van leven te hebben, ongeacht de beperkingen die we bij de geboorte krijgen.
Hoewel Harbisson van mening is dat wetenschappers zich niet langer op mobiele-telefoontoepassingen moeten concentreren, zou de nieuwe app, EyeMusic, slechtzienden toegang kunnen geven tot hun eigen elektronische oog, en in een veel toegankelijkere vorm. 'Een vrouw die sinds haar geboorte blind is, zit aan een tafel met een schaal met voornamelijk groene appels voor zich. Wanneer haar wordt gevraagd om de enige rode te vinden, plukt ze hem zonder aarzelen uit de kom en steekt hem op om te applaudisseren. Het is geen toveract, maar een demonstratie van een nieuwe app waarmee blinden en slechtzienden informatie kunnen horen die gewoonlijk door het gezichtsvermogen wordt waargenomen ', zegt Roni Jacobson van National Geographic.
Amir Amedi ontwikkelde de EyeMusic, een sensorisch vervangingsapparaat, dat een computeralgoritme gebruikt om een 'soundscape' te construeren. Net als het elektronische oog van Neil Harbisson, brengt EyeMusic visuele informatie over via muzieknoten. Na een trainingsperiode kan de gebruiker zijn smartphone eenvoudig tegen zijn omgeving houden en in de vorm van noten die via een koptelefoon worden gespeeld, bouwt EyeMusic de scène pixel voor pixel op. Het geluid begint aan de linkerkant van de scène, de hoogte van objecten wordt overgebracht door de toonhoogte van de noten, de kleur door instrumenten en de nabijheid door volume.
De applicatie activeert hetzelfde categorie-afhankelijke verwerkingsgebied van de hersenen als bij ziende mensen. In plaats van via de visuele cortex te reizen, komt het signaal de hersenen binnen via de auditieve cortex en wordt het vervolgens omgeleid. Amedi beweert dat de hersenen veel flexibeler zijn dan we ons realiseren, en dat we eenvoudigweg alternatieve routes moeten vinden om gebieden aan te boren die voorheen geblokkeerd waren door een beperking. Zou dit voor de rest van de bevolking een geheel nieuwe reeks zintuiglijke ervaringen kunnen openen? Voor degenen onder ons die betalen om de zintuigen te misleiden en 'dineren in het donker' te ervaren, kan 'de smaak van kleur' de volgende culinaire rage zijn?
De toekomst klinkt helder voor blinden, aangezien cyborgisme zich ontwikkelt en de verwachtingen op onverwachte manieren overtreft. De weg naar transhumanisme is niet alleen wetenschappelijk spannend, maar ook cultureel inspirerend. Door technologische ontwikkelingen kunnen lijnen tussen beeld en geluid, kunst en muziek, schoonheid en melodie vervagen.
Door Polly Rider
