Wat zit er in een woord? Voor Maleisiërs en Singaporezen kan het een gemeenschappelijke basis betekenen tussen twee trots onafhankelijke naties die ooit deel uitmaakten van één. Hier is hoe de geliefde alledaagse uitdrukking 'lah' meer is dan alleen een schattig spreektaal.
Singapore en Maleisië maakten ooit deel uit van de Britse Malaya-familie - en daarna behoorde Singapore kort tot het onafhankelijke Maleisië. Zeggen dat de twee landen een gemeenschappelijke geschiedenis delen, is een understatement, aangezien decennia van vakbonden eeuwen van culturele, historische en geografische onderdelen hebben omgezet in een tapijt van onderlinge verbindingen. Een van hun duidelijkste verbanden is in de alledaagse spreektaal - specifiek Manglish en Singlish.
'Lah': een algemeen begrip
Singlish, of Singapore Colloquial English, is een gelokaliseerde vorm van gemoedelijk Engels dat vaak wordt gesproken in de straten van Singapore. Singlish-zinnen zijn vaak doorspekt met de typische 'lah', zozeer zelfs dat de term een dominante vaste waarde is geworden in de spreektaal.
Voor Engelssprekenden is 'lah' een deeltje of wat Engelse taalprofessoren een 'pragmatisch deeltje' noemen. Singlish gebruikt ongeveer 11 deeltjes, meestal geleend uit Chinese dialecten zoals Hokkien of Kantonees, om de houding aan te geven van hoe iets wordt gezegd. Dit eenvoudige drieletterwoord kan een bevestiging, ontslag, ergernis of uitroep in verschillende contexten betekenen. Bijvoorbeeld: "Nee lah, ik zei toch dat ik dat niet heb gedaan" geeft ergernis, terwijl een korte "Ok lah" een bevestiging is.
Manglish, of Malaysian Colloquial English, werkt op een vergelijkbare manier met betrekking tot grammaticale structuur en een aantal gedeelde vocabulaire - een van die woorden is 'lah'. Net als Singlish kan de Maleisische grammaticale structuur worden gebruikt met Engelse woorden in het Manglish, vaak vrij spontaan gedaan of soms voor een komisch effect. Bijvoorbeeld: "Hij is zo knap, hoe kan hij je vriendje zijn lah!"
Een Singaporese of Maleisische kan vaak zien wanneer 'lah' onjuist wordt gebruikt, maar ze kunnen je niet altijd vertellen waarom. Hoewel 'lah' een taalkundige definitie heeft en het gebruik ervan een interne consistentie en structuur heeft, is het een intuïtief woord dat uit de context is geboren in sociale situaties.
Daarom, als je een 'lah'-beginner bent, strooi het dan niet vrolijk hier en daar in elke zin. Je Singaporese of Maleisische vriend kan je suka-suka (Singlish voor 'iets doen zoals je wilt, ongeacht of andere mensen het goedkeuren') in een oogwenk het gebruik van 'lah' herkennen.
'Lah': een gemeenschappelijke geschiedenis
Singapore en Maleisië hebben een gedeelde geschiedenis tussen de 18e en 20e eeuw, toen ze onder Britse heerschappij leefden. Voordien maakte Singapore deel uit van het Malacca-sultanaat in de 14e eeuw en het Johor-sultanaat in de 16e eeuw. De Portugezen vernietigden echter de nederzetting in Singapore in 1613 en het eiland zonk de komende twee eeuwen in de vergetelheid.
Singapore en Maleisië herenigden zich toen de Britten in de 18e en 19e eeuw de dominante macht in de Maleisische archipel werden. De vestiging van Britse nederzettingen in Penang (1786) en Singapore (1819), evenals de Britse overname van Malakka in 1824 van de Nederlanders, was de poging van Groot-Brittannië om de toegang tot de Straat van Malakka te controleren (wat essentieel is voor zijn theehandel met China). Dit markeerde het begin van de toestroom van Chinese en Indiase immigranten - en bijgevolg de ontwikkeling van grote en diverse spraakgemeenschappen in Brits Malaya. Naast het Brits-Engels dat van de heersende klasse werd geleerd, brachten de verschillende etnische groepen de kleurrijke mix van verschillende talen tot stand: Chinees, Maleis en Tamil gecombineerd met Engels om langzaam te veranderen in de gemeenschappelijke taal van het volk.
Toen Brits-Malaya in 1963 uiteenviel om plaats te maken voor de Federatie van Maleisië, werd Singapore tot 1965 een politiek onderdeel van het onafhankelijke Maleisië. De vakbond was van korte duur als gevolg van raciale twisten en Singapore bereikte onafhankelijkheid onder de toenmalige premier van Singapore, Lee Kuan Yew.
Toch heeft de gedeelde geschiedenis van Maleisië en Singapore tot aan de onafhankelijkheid van Singapore een onuitwisbare stempel gedrukt op de culturele samenstelling van deze twee landen.
'Lah': een gedeeld erfgoed
In de studie 'Multiculturalism in Malaysia and Singapore: Contesting Models' wijzen academici Noraini Noor en Chan-Hoong Leong erop dat Maleisië en Singapore 'standaard multicultureel' zijn. De twee landen hebben een heterogene mix van etnische groepen, met als drie belangrijkste groepen "Maleis, Chinees en Indiaas". Het percentage van elke etnische groep verschilt echter per land, zoals blijkt uit de statistieken van 2017 waar Singapore een veel grotere Chinese bevolking heeft (ongeveer 75 procent van de totale bevolking) dan Maleisië (waar ze ongeveer 24 procent van de totale bevolking omvat)).
George P. Landow, een professor Engels aan de Brown University, zei in een artikel, 'The Introduction and Dissemination of English in Singapore and Malaysia', dat kinderen die hun verschillende moedertalen zoals Chinees, Maleis of Tamil thuis spraken wanneer Maleisië en Singapore stond onder koloniale heerschappij en bezocht ook Engelse middelgrote scholen die door de Britten waren opgericht. De manier waarop hun moedertalen hun gesproken Engels beïnvloedden, vormde onbedoeld informeel Singlish en Manglish tot wat ze nu zijn.
