Mali Twist, een uitgebreid overzicht van het uitbundige werk van de Malinese fotograaf Malick Sidibé, is tot 26 februari te zien in de Fondation Cartier in Parijs.
Sidibé stierf op 14 april 2016 op 80-jarige leeftijd. Naar verluidt liet hij 400.000 negatieven achter in kartonnen dozen in zijn Bamako-atelier. De Fondation Cartier-show bevat 250 zwart-witfoto's, allemaal gedrukt door de fotograaf. Dertig van deze opnamen waren nog nooit eerder gezien.
Bekend als het Oog van Bamako, is Sidibé samen met zijn landgenoot fotograaf Seydou Keita geprezen om zijn portretten van mede-Malinees tegen grafische achtergronden en Afrikaans textiel. Waar Keita zich had gericht op het maken van afbeeldingen van de middenklasse van de jaren 40 tot en met de jaren 60, werd de handtekening van Sidibé de moed, de straatstijl en de ambities van de postkoloniale generatie. Het zijn zijn uitbundige beelden van Malinese jongeren die 's avonds soirées bijwonen en zich verzamelen bij de plaatselijke rivier die de show in Parijs domineren.
Nuit de Nöe
Geboren in 1935 of 1936 in Soloba (toen in Frans-Soedan), verloor Sidibé het gezichtsvermogen in zijn linkeroog tijdens een jeugdongeval. Hij was de enige van de 17 kinderen in zijn familie die door het dorpshoofd was uitgekozen om onderwijs te ontvangen. Zijn houtskooltekeningen leverden hem een plaats op aan de École des Artisans Soudanais in Bamako, waar hij een stage begon bij de Franse fotograaf Gérard Guillat-Guignard. In de jaren vijftig begon Sidibé met het fotograferen van bruiloften en doopfeesten. Begin jaren zestig richtte hij zijn Brownie Flash (dezelfde camera die Keita gebruikte) op het nachtleven en de jeugdcultuur.
De nacht wegdraaien
Mali werd onafhankelijk in 1960 en de hernieuwde uitbundigheid en vrijheid van het land zou Sidibé's beelden een boost geven. Feestgangers in sociale clubs zoals de Spoetnik, de Beatles, de Happy Boys en de Zazous deden er alles aan om zich te kleden en vervolgens los te laten op de dansvloer, waar ze voor het eerst dichtbij konden dansen. Sidibé's foto's zijn gevuld met zelfverzekerde, kinetische Malinese jeugd die wordt gevoed door muziek: James Brown, de charanga en de twist waren de favoriete beats van die tijd. (De titel van de show, Mali Twist, komt van een populair nummer dat in 1963 op Radio Mali speelde.) Muziek, zei Sidibé, was de "echte revolutie".
De tentoonstelling Fondation Cartier bevat tal van zelfgemaakte 'contactbladen' van Sidibé's foto's van de sociale club, samen met zijn iconische beeld Regardez Moi (1962), dat een danseres midden in een twist toont, en Nuit de Noël (1963), die een jongen en meisje head-to-head; deze foto - van een broer die zijn zus leert dansen - werd door Time Magazine uitgeroepen tot een van de "100 meest invloedrijke foto's".
Les Amis dans la MeÃÇme Tenue, 197
Op een andere foto passen vijf mannen in bijpassende outfits tegelijkertijd hun bijna identieke Afros aan. In Sidibé's rivierfoto's genieten onstuimige zwemmers van beide geslachten aan de rivier, hun vriendschap en vluchtige jeugd voelbaar.
In 1962 opende Sidibé Studio Malick van drie bij vier meter in het Bagadadji-district van de Malinese hoofdstad. In zijn studiobeelden staan SAPEURs (een toneelstuk over 'Société des Ambianceurs et des Personnes Elegantes' of 'The Society of Tastemakers and Elegant People') en poseurs trots met bungelende sigaretten aan hun lippen; anderen schrijlings op hun motoren. Uitgedrukt in wijde broeken, oversized zonnebrillen, kleurrijke prints en branderigheid, overtreffen Sidibé's onderwerpen de jeugd van Brooklyn op het gebied van cool.
Zien met aanraking
Sidibé was zorgvuldig met compositie in zijn studiowerk, waar hij zich in de jaren zeventig op richtte. Hij gebruikte zijn tekenachtergrond om zijn onderwerpen te positioneren, waarbij hij ze vaak van top tot teen in beeld bracht. 'De relatie van de fotograaf met zijn onderwerp komt tot stand door aanraking', zei Sidibé.
In een studio-opname heeft een jonge jongen zijn trui volgestopt om er zwanger uit te zien; het aangrenzende jong is gestileerd en geschilderd als een dwerg. Het speelse beeld is een visuele grap die wordt gedeeld door de fotograaf en zijn onderwerpen, een parodie op de portretten van National Geographic en Irving Penn van die tijd.
2300KFDPRW = 0, 00 GW = 0, 00 BW = 0, 00 RB = 9, 99 GB = 9, 99 BB = 9, 99 Topaz2
Op zijn best is Sidibé onovertroffen als een meesterprinter die het volledige toonbereik van zwarte huid kan vastleggen, vooral tegen de diepzwarte Afrikaanse nachthemel. Dit is geen geringe prestatie: de fotografische grijsschaal is gebouwd op een witte huid en zwarte huid wordt vaak genegeerd door fotografen. Sidibé realiseerde daarentegen zijn kracht en schoonheid.
Souvenir snaps
De foto's van Sidibé waren meestal in zakformaat en vaak bekleed met bruine tape; net als Seydou Keita's foto's waren ze bedoeld als persoonlijke souvenirs. In de jaren negentig werden de foto's van beide fotografen door verzamelaars verzameld (en opgeblazen) en kregen beide internationale bijval. Sidibé won verschillende prijzen, waaronder de Hasselblad Award, en in 2007 werd hij de eerste Afrikaan die de Gouden Leeuw van Venetië won.
2300KFDPRW = 0, 00 GW = 0, 00 BW = 0, 00 RB = 9, 99 GB = 9, 99 BB = 9, 99 Topaz2
Sidibé overtrof uiteindelijk Keita als een invloed op de popcultuur. Sidibé's beelden werden herhaald in Beyoncé's Push Party Instagram-foto's uit het voorjaar van 2017, terwijl zangeres Inna Modja hulde bracht aan zijn werk in haar Timbouctou-video. Janet Jackson's Got 'Til It's Gone was doordrenkt van Sidibé's beeldspraak, net als de Gucci couture-campagne van voor de herfst van 2017.
In meer recente tijden beschouwde de overwegend moslim Mali de beelden van Sidibé gewaagd en had Sidibé zijn werk in zijn land niet kunnen tonen.
