Tijdens de 9e en 10e eeuw was Córdoba de meest verfijnde en kosmopolitische stad van Europa. Het was een plaats waar joden, Arabieren en christenen allemaal hun geloof beoefenden zonder vervolging en waar opmerkelijke vorderingen werden gemaakt op vrijwel elk gebied van menselijke inspanningen. Bijna drie eeuwen lang was Córdoba zonder twijfel de grootste stad van Europa in de middeleeuwen.
Zijn bekendheid werd mogelijk gemaakt in 711AD, toen de Moren Córdoba van de Visigoten veroverden. Toch duurde het tot 756, toen Abd al-Rahman I van de Umayyad-familie het Moorse Spanje overnam en Córdoba als hoofdstad van het gebied noemde, dat de gouden eeuw van de stad begon. Het was onder de Umayyaden dat Córdoba Europa's meest geavanceerde en multiculturele centrum werd - een leider op het gebied van filosofie, astronomie en geneeskunde in een tijd waarin de rest van het continent zijn donkerste, bloedigste tijdperk doormaakte.
Green Morning, shutterstock
Córdoba's opkomst als intellectuele hoofdstad van Europa in de 9e en 10e eeuw was grotendeels te danken aan de nieuwsgierigheid en intelligentie van de Umayyaden. Al Hakam II, die tussen 961-976 het Kalifaat van Córdoba regeerde - op dat moment omvatte het gebied een groot deel van het hedendaagse Spanje en Portugal - was in dit opzicht bijzonder belangrijk. De kalief nodigde vooraanstaande denkers uit Arabische koninkrijken in het Oosten uit om les te komen geven in de grote Mezquita van de stad (terwijl deze nog af was), en betaalde hun salaris uit de rijkelijk gevulde schatkist van de Umayyaden. Inderdaad, dit opmerkelijke gebouw, voltooid rond 987 na meer dan twee eeuwen bouwen, werd het grootste leercentrum van Europa totdat de Umayyaden in 1031 uit Córdoba werden gezet. Tegenwoordig is het nog steeds een van de meest fascinerende monumenten van Spanje.
Al Hakam richtte ook 27 gratis scholen op in de stad, waardoor de alfabetiseringsgraad onder de algemene bevolking toenam, en zijn bibliotheek in het Alcazar-fort werd de grootste in het Westen, met op een gegeven moment naar schatting 400.000 volumes. De vrije uitwisseling van ideeën en ontdekkingen met grote oosterse steden zoals Bagdad zette Córdoba lichtjaren voor op andere Europese steden op dit moment, waardoor een Duitse non en dichter het in de late 10e eeuw beroemd 'het ornament van de wereld' noemde.
In de 10e eeuw huisvestte Córdoba's Alcazar de grootste bibliotheek in het westen; Pixels4Free, pixabay
De Umayyaden hadden ook een periode van opmerkelijke vooruitgang in de geneeskunde. Tijdens hun regeerperiode ontdekten Moorse artsen dat ziekten werden gedragen door minuscule deeltjes die in de lucht werden vervoerd - een inzicht dat leidde tot een theorie over ziektekiemen en tot de praktijk van zieke patiënten in quarantaine plaatsen.
Toch was het niet alleen de intellectuele en wetenschappelijke verfijning die Córdoba tot de grootste stad van Europa maakte. Het was ook een plaats van opmerkelijk religieus pluralisme, waarin joden en christenen - ondanks dat ze onderworpen waren aan de Moorse heerschappij - hun geloof konden beoefenen zonder vervolging. Córdoba breidde zich gestaag uit gedurende de 9e en 10e eeuw, en tegen 1000 was de stad de thuisbasis van ongeveer een half miljoen mensen - meerdere keren meer dan de gemiddelde Europese stad op dat moment.
bogitw, pixabay
Maar zoals alle zogenaamde 'gouden tijden' zouden Córdoba's niet standhouden. In de vroege jaren 1000 begon een reeks opstanden en plunderingen weg te vreten bij de tot dusver onbetwiste hegemonie van de Omajjaden, en in 1031 werd de laatste van de Moorse leiders, Hisham III, de stad uitgedreven. Het kalifaat van Córdoba brak op in een aantal kleinere Moorse gebieden, en de stad zelf raakte in verval en sluimerde in relatieve onbekendheid tot de verovering door de katholieke koning Ferdinand III in 1236.
Er zou echter geen Renaissance in Córdoba zijn onder christelijke heerschappij; in plaats daarvan zou de komende eeuwen de opkomst van Sevilla zien als de grote stad van Zuid-Spanje. Na de ontdekking van Amerika in 1492, stelde de rivierhaven van laatstgenoemde stad haar in staat om een handelsmonopolie met de Nieuwe Wereld veilig te stellen. Sevilla werd daardoor enorm rijk en machtig en werd onofficieel de grootste stad van het christelijke Spanje in de 16e en 17e eeuw. Maar toen het land onder Moorse heerschappij stond, behoorde die eer bijna driehonderd jaar aan Córdoba.
