Hoewel de oorspronkelijke sociale club begin jaren zestig werd gesloten, blijft de invloed van de Buena Vista Social Club op muziek tot op de dag van vandaag bestaan. Het verhaal is verwerkt tot grote albums en zelfs tot een bekroonde film, die de carrières definieert van vele getalenteerde muzikanten die ooit verloren zijn gegaan in het verleden. Met deze factoren verkennen we de veelgeprezen en publiekelijk geprezen erfenis van de Buena Vista Social-club.
Zingen in de club | © Omara Portuondo / WikiCommons
De Buena Vista Social Club was in de jaren 1940 tot begin jaren 60 in Cuba gevestigd en begon als enige locatie voor leden. Gelegen in de overbevolkte Marianao-buurt, fungeerde het als een sociaal centrum voor muzikanten en artiesten, en leidde het een programma met artistieke activiteiten zoals dansen en muzikale happenings. In zijn gouden tijdperk moedigde het de ontwikkeling van traditionele Afro-Cubaanse muziekstijlen zoals Son aan en zette deze voort. De club werd geleid door een Cabildo (Afrikaanse etnische verenigingen in koloniaal Cuba), aangezien de Cubaanse samenleving was georganiseerd rond deze clubs waarvan het lidmaatschap werd bepaald door etniciteit, in een tijd waarin slavernij en rassendiscriminatie van Afro-Cubanen werd geïnstitutionaliseerd.
Cubaanse vlag | © dassel / Pixabay
De Cubaanse revolutie van 1959 betekent een grote opschudding in de Cubaanse cultuur. De nieuw verkozen Cubaanse president Manuel Urrutia Lleó, een vrome christen en liberaal, startte een programma om gokgelegenheden, nachtclubs en andere instellingen te sluiten die verband houden met de toegeeflijke levensstijl van Havana. Halverwege de jaren zestig leed een generatie muziek en muzikanten nadat de beperkingen van de Koude Oorlog op het eiland van kracht waren geworden. Bijgevolg werden de culturele en sociale centra afgeschaft om plaats te maken voor raciaal geïntegreerde samenlevingen. De privé-festiviteiten waren beperkt tot weekendfeesten en het geld van de organisatoren werd in beslag genomen, deze maatregelen leidden al snel tot de sluiting van de Buena Vista Social Club. Hoewel de Cubaanse regering na de revolutie traditionele muziek bleef steunen, zorgde de opkomst van popmuziek en salsa (een stijl afgeleid van Cubaanse muziek maar ontwikkeld in de Verenigde Staten) ervoor dat son-muziek nog minder gebruikelijk werd. Het optreden van deze sluitingen en de verandering in tradities is de eenvoudigste verklaring waarom veel muzikanten zonder werk zaten en waarom hun muziekstijl was afgenomen.
Ondanks deze achteruitgang werd The Buena Vista Social Club in de jaren negentig opnieuw geïntroduceerd met de hulp van de Amerikaanse gitarist Ry Cooder en de Britse wereldmuziekproducent Nick Gold. Ze bezochten Havana in 1996 en begonnen te werken met de Cubaanse muzikant Juan de Marcos González, samen met traditionele Cubaanse muzikanten, van wie sommigen veteranen waren die in de gouden eeuw bij de club hadden opgetreden. Bij de release van hun album, getiteld Buena Vista Social Club (1997), besefte niemand hoe groot de impact ervan zou zijn. Tegenwoordig zijn er meer dan acht miljoen exemplaren van het album verkocht, waarmee het het best verkochte Cubaanse album in de geschiedenis is. Twee jaar na de release van het album, verzamelde het productieteam opnieuw voor Buena Vista Social Club Presents Ibrahim Ferrer, het eerste soloalbum van Cooder. Eliades Ochoa, Compay Segundo en Omara Portuondo hebben sindsdien ook hun eigen albums geknipt.
Buena Vista Social Club presenteert Ibrahim Ferrer | © Jason Hickey / Flickr
Tijdens de productie van het album begon Ry Cooder ook samen te werken met de Duitse filmregisseur Wim Wenders. Wenders begon de opnamesessies te filmen en interviewde elk lid op verschillende locaties in Havana. Dit resulteerde in een goed gestructureerde documentaire die lovend werd ontvangen. De film toont scènes met de Cubanen, van wie sommigen het eiland nog nooit eerder hadden verlaten en naar New York reisden na het internationale succes van het studioalbum. Zowel de legendarische concerten in Amsterdam als in Carnegie Hall tonen hun ervaringen in deze contrasterende samenlevingen. Sommige scènes laten hen etalages zien en toeristische bezienswaardigheden bezoeken, waardoor velen de harten raken. De film werd in 1999 bekroond met een Academy Award voor beste documentaire.
Bekijk deze video van Buena Vista Social Club die 'Chan Chan' speelt in Carnegie Hall:
Zowel het album als de film herleven het klassieke tijdperk van de Cubaanse populaire muziek en fungeren als een wederopstanding van muzikale vormen die een buitengewone invloed hebben gehad op westerse muziek. De impact ervan is niet alleen het brengen van een grote groep geweldige muzikanten op het eiland, maar ook het bieden van een manier om de Latijnse invloed op wereldmuziek te interpreteren aan het Europese en Amerikaanse publiek in de afgelopen halve eeuw. De Buena Vista Social Club is het verhaal van een groep muzikanten die vastzaten in de geschiedenis, maar die uiteindelijk ook uitstel kregen, en daardoor een bijna verloren gegaan genre nieuw leven inblies.
Buena Vista Social Club | © Auteur XIII van TOKYO / Flickr
